Ανοιχτό ωοειδές τρήμα, ημικρανία και θρομβώσεις

Γνωρίζετε τι είναι το ανοιχτό ωοειδές τρήμα στην καρδιά; Ποια είναι η σχέση του με την ημικρανία και τις θρομβώσεις;

Ανοιχτό ωοειδές τρήμα, ημικρανία και θρομβώσεις

Το ανοιχτό ωοειδές τρήμα (διεθνώς: Patent Foramen Ovale, PFO) συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των πιο συχνών συγγενών καρδιοπαθειών στην παιδική ηλικία.

Αν και είναι γνωστό από την εποχή του Γαληνού, τα τελευταία χρόνια με την ευρεία χρήση των υπερήχων, η παρουσία του ανοιχτού ωοειδούς τρήματος διαπιστώνεται πολύ συχνά στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες, κυρίως σε εξετάσεις ρουτίνας. Το ποσοστό εμφάνισης του στον γενικό πληθυσμό διεθνώς εκτιμάται περί το 20-25%.

Ανοιχτό ωοειδές τρήμα: τι είναι;

Το ανοιχτό ωοειδές τρήμα αποτελεί μια φυσιολογική «τρύπα» που απαντάται σε όλα τα έμβρυα γιατί αποτελεί ένα είδος «ανοιχτής» επικοινωνίας ανάμεσα στον αριστερό και δεξιό κόλπο της καρδιάς, που είναι απαραίτητος για την εμβρυική κυκλοφορία του αίματος. Μετά την γέννηση του παιδιού και με την βοήθεια των πρώτων αναπνοών του, ο αριστερός κόλπος της καρδιάς γεμίζει με οξυγονωμένο αίμα προερχόμενο από τους πνεύμονες, παρατηρείται αύξηση της πίεσης στον αριστερό κόλπο της καρδιάς και το ανοιχτό ωοειδές τρήμα ξεκινά να συγκλίνει σε όλη την διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής του παιδιού. Ωστόσο, σε ένα ποσοστό περί το 25%, το τρήμα αυτό δεν συγκλίνει ποτέ ή η μεσοκολπική βαλβίδα που εξασφαλίζει την ομαλή επικοινωνία μεταξύ των 2 κόλπων της καρδιάς δεν προσαρμόζεται ποτέ σωστά στο ανοιχτό ωοειδές τρήμα ώστε να το «κλείσει» οριστικά.

Ανοιχτό ωοειδές τρήμα: η κλινική του σημασία

Η κλινική σημασία του PFO σχετίζεται με την εν δυνάμει παράδοξη εμβολή, την αυξημένη πιθανότητα δηλαδή που παρουσιάζουν οι ενήλικες (ιδιαίτερα κάτω των 55 ετών) και τα παιδιά με ανοιχτό ωοειδές τρήμα να πάθουν ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΙΑΕΕ). Η παράδοξη εμβολή (όπως χαρακτηρίζεται), συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος ή αλλιώς έμβολο, περνάει διαμέσου του ανοιχτού ωοειδούς τρήματος απευθείας από την φλεβική στην συστηματική κυκλοφορία, με αποτέλεσμα το τυχαίο φράξιμο μικρών ή μεγαλύτερων αγγείων του εγκεφάλου.

Για τον κλινικό υπολογισμό της πιθανότητας της συμβολής του PFO στην εμφάνιση ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, έχει δημιουργηθεί ένα εργαλείο το οποίο αξιολογεί σημαντικούς παράγοντες κινδύνου όπως η ηλικία, η υπέρταση, το κάπνισμα ή ο διαβήτης, γνωστό ως RoPE score (Risk of Paradoxical Embolism score, δείτε πηγή 1).

Ανοιχτό ωοειδές τρήμα: δίνει συμπτώματα;

Η παρουσία του ανοιχτού ωοειδούς τρήματος σε άτομα που δεν εμφανίζουν άλλες συγγενείς καρδιοπάθειες ή βλάβες στην καρδιά, δεν έχει συσχετισθεί ανοιχτά με συγκεκριμένη συμπτωματολογία. Όμως η παρουσία του αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για:

• Αγγειακά ισχαιμικά επεισόδια λόγω παράδοξης εμβολής (θρόμβωσης) μέσω του τρήματος. Η παράδοξη εμβολή μπορεί να συμβεί όχι μόνο στις αρτηρίες του εγκεφάλου, αλλά και στην νεφρική αρτηρία, τις αρτηρίες των κάτω άκρων, τη μεσεντέριο αρτηρία ή την στεφανιαία αρτηρία.
• Ημικρανίες, ιδιαίτερα όταν αυτές συνοδεύονται από αύρα, σε ποσοστό ασθενών 25-30% του γενικού πληθυσμού. Πιθανολογείται ότι υπεύθυνοι είναι οι μικροί θρόμβοι, οι οποίοι μέσω της φλεβικής κυκλοφορίας περνούν στον εγκέφαλο και αποφράσσουν μικρά αγγεία του εγκεφάλου (κρυπτογενή αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια).
• Με τη νόσο αποσυμπίεσης των δυτών, πιθανών εξαιτίας της ροής φυσαλίδων αέρα που μέσω του τρήματος, «μπαίνουν» από την φλεβική στην συστηματική κυκλοφορία. Οι Torti et al σε σχετική έρευνα τους, κατέγραψαν πενταπλάσια αύξηση του κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου αποσυμπίεσης των δυτών σε ασθενείς με PFO.

Ανοιχτό ωοειδές τρήμα: υπάρχει θεραπεία;

Η θεραπεία του ανοιχτού ωοειδούς τρήματος ποικίλει και εξαρτάται από τους παράγοντες κινδύνου που έχει ο εκάστοτε ασθενής ώστε να εμφανίσει θρομβωτικό επεισόδιο, την ηλικία και την γενικότερη κατάσταση της υγείας του, το μέγεθος του τρήματος και την παρουσία ενοχλητικής για το άτομο συμπτωματολογίας, καθώς επίσης και από τις νεότερες εξελίξεις στην καρδιολογία. Σήμερα, είναι δυνατόν με ειδικές υπερηχογραφικές και όχι μόνο εξετάσεις, να διαπιστωθεί το μέγεθος του τρήματος καθώς και το ποσοστό «διαφυγής» του αίματος από αυτό ώστε να αξιολογηθεί επαρκώς η κατάσταση του ασθενούς και να αποφασισθεί η χειρουργική ή φαρμακευτική του θεραπεία.

Όλοι οι ασθενείς ενθαρρύνονται να απέχουν από το κάπνισμα, να διενεργούν τακτικές καρδιολογικές εξετάσεις συμβουλευόμενοι τον γιατρό τους καθώς και να χάνουν βάρος. Ο περιορισμός του αλατιού για την αποφυγή της υπέρτασης κρίνεται απαραίτητος.

⊗Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση την επίσκεψη στον ειδικό καρδιολόγο. Μην αμελείτε τον τακτικό καρδιολογικό έλεγχο ούτε στα παιδιά σας.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3775694/table/T4/
2. Κατριού Δ. – Κρεμενόπουλος Γ. – Παντελιάδης Χ. «Παιδιατρική», Δ.Ε.Π, Τομέας Υγείας Παιδιού, Ιατρική σχολή Α.Π.Θ, (Θεσσαλονίκη 1997).
3. OECD/European Observatory on Health Systems and Policies (2017), Ελλάδα: Προφίλ Υγείας 2017, State of Health in the EU, OECD Publishing, Paris/European Observatory on Health Systems and Policies, Brussels.
4. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τμήμα Ιατρικής, Τομέας Παθολογίας : «ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ», UNIVERSITY STUDIO PRESS, (Θεσσαλονίκη, 1998).