Αμινοξέα και μυϊκή ενδυνάμωση

Αμινοξέα και μυϊκή ενδυνάμωση: έχουν όντως τέτοια δράση;

Τα τελευταία χρόνια, η στροφή προς την εντατική άθληση, την μυϊκή ενδυνάμωση και την σωστή- υγιεινή διατροφή, δημιούργησε μια υποστηρικτική αλυσίδα εμπορίου συμπληρωμάτων διατροφής, παρα-φαρμακευτικών προϊόντων ή ακόμα και παράνομων σκευασμάτων με σκοπό την υποστήριξη των ασκούμενων, των αθλούμενων και όσων ενδιαφέρονται να «φτιάξουν» την εικόνα του σώματος τους.

Αμινοξέα και μυϊκή ενδυνάμωση: τι είναι τα αμινοξέα;

Τα αμινοξέα αποτελούν τους δομικούς λίθους των πρωτεϊνών και οι πρωτεΐνες δομούν την μυϊκή μάζα. Η μυϊκή ενδυνάμωση σχετίζεται άμεσα με την αύξηση της μυϊκής μάζας και για τον λόγο αυτό, η υπόθεση της λήψης αμινοξέων μετά την άσκηση για την ενίσχυση ή την αποκατάσταση αντίστοιχα της μυϊκής μάζας κερδίζει σήμερα έδαφος. 

Τα αμινοξέα σε μορφή συμπληρωμάτων που μπορούμε να προμηθευθούμε από το εμπόριο, μπορεί να είναι «καθαρά» σκέτα αμινοξέα που προέρχονται από υδρολύματα πρωτεϊνών ή να είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνες με τις οποίες φαίνεται να εμφανίζουν συνεργατική δράση ή ακόμα και με βότανα. Τα αμινοξέα αυτά, κυκλοφορούν σε υγρή πόσιμη μορφή ή έτοιμα για κατάποση σε μορφή κάψουλας, δισκίων ή σκόνης.

Oι τύποι των σκευασμάτων αμινοξέων μπορεί να περιέχουν:

• αμινοξέα ελεύθερης μορφής που είναι υδρολυμένα και φέρουν την ένδειξη free-form, αποτελούν την καθαρότερη μορφή αμινοξέων. Στην μορφή αυτή απορροφώνται ευκολότερα και δεν προκαλούν αλλεργικά φαινόμενα. Προέρχονται από πολυπεπτιδικές αλυσίδες απλών φυτικών ή ζωικών πρωτεϊνών (συνήθως μοσχαριού ή γάλακτος, αυγού ή σόγιας), οι οποίες υδρολύονται και από τα μείγματα τους λαμβάνονται τα μεμονωμένα υδρολυμένα αμινοξέα στην φυσική στερεοϊσομερή L-μορφή τους. Αμινοξέα σε D-μορφή δεν πωλούνται και δεν λαμβάνονται εκτός από τις περιπτώσεις ειδικών φαρμάκων,
• αμινοξέα κρυσταλλικής μορφής, πρόκειται στην ουσία για δίπολα μόρια αμινοξέων (αρνητικά και θετικά φορτισμένα) σε ουδέτερη κατάσταση, τα οποία αξιοποιούνται ανάλογα με το pH του υδατικού διαλύματος στο οποίο θα βρεθούν, κάτι που αποτελεί θετικό στοιχείο για την ουσιαστικότερη αξιοποίηση τους στον οργανισμό,
• πολυπεπτίδια, τα οποία αποτελούν συνενώσεις αμινοξέων (κάτω από 100 αμινοξέα χαρακτηρίζονται ως ολιγοπεπτίδια ή πολυπεπτίδια ενώ άνω των 100 αμινοξέων χαρακτηρίζονται πλέον ως «πρωτεΐνες»),
• εμπλουτισμένα σκευάσματα αμινοξέων μαζί με βιταμίνες και ειδικά βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη) η οποία συμμετέχει στον μεταβολισμό των πρωτεϊνών και βοηθά στην καλύτερη αξιοποίηση των αμινοξέων,
• εμπλουτισμένα σκευάσματα αμινοξέων μαζί με βότανα ή με βιταμίνες και βότανα ή νοοτροπικά φάρμακα,
• Απαγορευμένα σκευάσματα που περιέχουν μίγματα των παραπάνω και επιπλέον smart drugs όπως η εφεδρίνη.

Αμινοξέα και μυϊκή ενδυνάμωση: ο ρόλος τους

• Τα αμινοξέα που λαμβάνονται μέσω σκευασμάτων, απαιτούν μηδενική έως ελάχιστη πέψη και αντίστοιχα ελάχιστη ενέργεια για την αξιοποίηση και τον αναβολισμό τους στην μυϊκή μάζα, σε σχέση με το Συμπλήρωμα πρωτεΐνης. 
• Τα υδρολυμένα αμινοξέα πέπτονται μερικώς ή ελάχιστα από τον οργανισμό. Βοηθούν στον αναβολισμό της μυϊκής μάζας μετά την άσκηση γιατί συμβάλλουν στην αποτελεσματική, γρηγορότερη σύνθεση των πρωτεϊνών που καταβολίζονται, δρώντας συμπληρωματικά ή/και συνεργατικά με τις θρεπτικές ουσίες της διατροφής.
• Τα συμπληρώματα αμινοξέων έχουν αναβολικές ιδιότητες  για την μυϊκή μάζα γιατί δημιουργούν θετικό ισοζύγιο αζώτου, καθυστερούν τον μυϊκό κάματο, μειώνουν τον χρόνο ανάρρωσης από τους τραυματισμούς της μυϊκής μάζας κατά την διάρκεια της άσκησης και μετά από αυτήν, βελτιώνουν την μυϊκή αντοχή και για τον λόγο αυτό είναι καλύτερα να λαμβάνονται μετά την άσκηση.
• Για τους παραπάνω λόγους, τα αμινοξέα βοηθούν στην ανακούφιση από τα συμπτώματα της υπερπροπόνησης.
• Τα συμπληρώματα αμινοξέων βοηθούν στον σχηματισμό ορμονών οι οποίες αποτελούνται από πρωτεΐνες ή είναι οι ίδιες πρωτεΐνες, και κυρίως της αυξητικής ορμόνης και της ινσουλίνης. Επομένως η εργογόνος δράση τους σχετίζεται με την αναβολική δραστηριότητα των δύο αυτών ορμονών, κάτι που όμως δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένο.
• Τα αμινοξέα όλων των μορφών, δεν απελευθερώνουν σημαντικά ποσά ενέργειας κατά την χρησιμοποίηση τους και δεν συμβάλλουν στην αύξηση των εκλυόμενων ποσών αξιοποιήσιμης ενέργειας στον οργανισμό. Για τον λόγο αυτό δεν είναι σκόπιμο να λαμβάνονται πριν ή κατά την διάρκεια της άσκησης, ούτε της παρατεταμένης άσκησης η οποία απαιτεί μεγάλα ποσά ενέργειας όπως θεωρούνταν αρχικά, τα πρώτα χρόνια της χρησιμοποίησης τους.
• Τα σκευάσματα αμινοξέων οφείλουν να περιέχουν τα απαραίτητα για τον ανθρώπινο οργανισμό αμινοξέα (αυτά δηλαδή που δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του). Είναι προτιμότερα να περιέχουν και βιταμίνες που παρεμβαίνουν στον μεταβολισμό της μυϊκής μάζας, όπως η βιταμίνη Β6, η βιταμίνη C και η Νιασίνη ή αλλιώς βιταμίνη Β3. Εναλλακτικά, μπορούν να λαμβάνονται μαζί με άλλα συμπληρώματα των βιταμινών αυτών.
• Τα συνθετικά αμινοξέα είναι ασφαλή όταν δεν έχουν προσμίξεις ουσιών, ουσίες που δρουν αποδεδειγμένα ως αλλεργιογόνα ή παράνομες ουσίες.
• Συμπληρώματα αμινοξέων που φέρουν την ένδειξη USP, υποδεικνύουν ότι πρόκειται για Αμερικανικά προϊόντα τα οποία φέρουν τις προδιαγραφές της φαρμακοβιομηχανίας των Η.Π.Α.
• Όταν γίνεται ταυτόχρονη χρήση ελεύθερων αμινοξέων και σκευασμάτων με συνδυασμό αμινοξέων, η λήψη τους θα πρέπει να γίνεται σε διαφορετικές ώρες της ημέρας για να εξασφαλίζεται η επάρκεια όλων των αμινοξέων (απαραίτητων και μη) για τον οργανισμό.

Αμινοξέα και μυϊκή ενδυνάμωση: οι παρενέργειες τους

• Τα συμπληρώματα των αμινοξέων να λαμβάνονται πάντοτε με άδειο στομάχι για να αποφεύγεται ο «ανταγωνισμός» της απορρόφησης των αμινοξέων μέσω της τροφής, τα οποία θα πρέπει να προκρίνονται έναντι των συνθετικών αμινοξέων των συμπληρωμάτων.
• Δεν πρέπει να λαμβάνονται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 2 συνεχόμενων μηνών στις συνιστώμενες από τις εταιρίες δόσεις, γιατί προκαλούν στομαχικές και γαστρεντερικές διαταραχές. Θα πρέπει να γίνεται σταμάτημα της λήψης τους για μήνες και ενδεχομένως αν συντρέχει λόγος, η επαναπρόσληψη τους για χρονικό διάστημα πάλι αυστηρά έως 2 μηνών.
• Επιπρόσθετα, η μακροχρόνια χρήση μεμονωμένων αμινοξέων μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στην ισορροπία των υπολοίπων αμινοξέων στον οργανισμό.
• Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να λαμβάνονται αμινοξέα από όσους υπερκαταναλώνουν τροφική πρωτεΐνη (με ή χωρίς πρόσθετα συμπληρώματα πρωτεΐνης) και ξεπερνούν τα 1,7 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικό βάρους, λόγω της υπερβολικής συσσώρευσης αζώτου που επηρεάζει σοβαρά την νεφρική και ηπατική λειτουργία και αφυδατώνει τον οργανισμό.
• Η υπερπρόσληψη πρωτεϊνών και συμπληρωμάτων αμινοξέων, δημιουργεί συσσώρευση αμμωνίας ως παραπροϊόν του μεταβολισμού τους η οποία στο ήπαρ μετατρέπεται σε ουρία αποβαλλόμενη με τα ούρα. ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΟΥΡΙΑΣ ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ΕΠΙΒΑΛΕΙ ΤΟ ΑΜΕΣΟ ΣΤΑΜΑΤΗΜΑ ΟΛΩΝ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ.
• Ορισμένα αμινοξέα σε δόσεις μεγαλύτερες των 6 γραμμαρίων ανά ημέρα προκαλούν αποδεδειγμένα βλάβες στο νευρικό σύστημα (ασπαραγινικό οξύ).
• Είναι ισχυρά αλλεργιογόνα και θα πρέπει να λαμβάνονται με προσοχή.
• Απαγορεύεται η χρήση των αμινοξέων σε παιδιά.

⊗Το μαγαζί που τα εμπορεύεται, ο γυμναστής που τα προωθεί, αυτός που παριστάνει τον γυμναστή ή τον διαιτολόγο-διατροφολόγο και τα έχει χρησιμοποιήσει ο ίδιος καθώς και το φαρμακείο που έχει κέρδος από την πώληση τους, ενδέχεται να μην γνωρίζουν ή να σας παραπλανήσουν σχετικά με την χρήση και χρησιμότητα τους. Ενημερωθείτε κατάλληλα από τις έρευνες που δημοσιεύονται σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά πριν εθιστείτε σε τέτοιου είδους συμπληρώματα.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1. Creighton,T. E., 1993. Proteins: Structure and Molecular Properties (2d ed.). W. H. Freeman and Company.
2. Scopes, R. K., and Cantor, C., 1994. Protein Purification: Principles and Practice (3d ed.). Springer Verlag.
3. Borgia, J. A., and Fields, G. B., 2000. Chemical synthesis of proteins. Trends Biotechnol.
4. Μαρία Χασαπίδου – Άννα Φαχαντίδου : «Διατροφή για υγεία, Άσκηση και Αθλητισμό», University Studio Press, (Θεσσαλονίκη 2002).
5. Γεωργίου Μανουσάκη : «ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ», έκδοση Γεωργίου Μανουσάκη, (2008).