Τροφική δυσανεξία: ξέρεις τι είναι;

Η τροφική δυσανεξία

Τι είναι η τροφική δυσανεξία; Γιατί χρησιμοποιούμε τον όρο; Είναι τελικά σωστός; Ποια είναι η διαφορά από την αλλεργία;

Η τροφική δυσανεξία είναι μια ανεπιθύμητη αντίδραση του οργανισμού σε ορισμένες τροφές ή συστατικά τους, η οποία δεν εμπλέκει το ανοσοποιητικό σύστημα, σε αντίθεση με την τροφική αλλεργία.

Κύρια χαρακτηριστικά της τροφικής δυσανεξίας:

• Πρόκειται για μη ανοσολογική αντίδραση (δεν εμπλέκονται αντισώματα).
• Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως σταδιακά και μπορεί να εξαρτώνται από την ποσότητα της τροφής που έχει καταναλώσει το άτομο.
• Δεν είναι απειλητική για τη ζωή, σε αντίθεση με τις αλλεργίες που μπορεί να προκαλέσουν αναφυλαξία και ακόμη και τον θάνατο.
• Συχνά σχετίζεται με δυσκολία στην χώνευση ή στον μεταβολισμό κάποιου συστατικού.

Ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα της τροφικής δυσανεξίας:

• Φούσκωμα
• Πόνος ή κράμπες στην κοιλιά, το στομάχι και το έντερο δηλαδή
• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• Ναυτία
• Πονοκέφαλοι ή ημικρανίες
• Κόπωση
• Δερματικά εξανθήματα ή κοκκινίλες (σε κάποιες περιπτώσεις)

Συνήθεις τροφές που προκαλούν τροφική δυσανεξία:

• Λακτόζη: πρόκειται για το ζάχαρο γάλακτος η οποία προκαλείται λόγω της μερικής έλλειψης του ενζύμου λακτάση.
• Γλουτένη (σε μη κοιλιοκακική-γλουτενική δυσανεξία, σε άτομα δηλαδή που δεν έχουν Κοιλιοκάκη).
• Συντηρητικά και πρόσθετα τροφίμων (όπως θειώδη άλατα, MSG).
• Φρουκτόζη (το φυσικό σάκχαρο στα φρούτα).

Τροφική δυσανεξία: διαφοροποίηση από την αλλεργία:

Τροφική Δυσανεξία	Τροφική Αλλεργία
Μη ανοσολογική αιτιολογία	Ανοσολογική
Καθυστέρηση συμπτωμάτων	Άμεση αντίδραση (λεπτά – ώρες)
Δεν είναι απειλητική για τη ζωή	Μπορεί να είναι επικίνδυνη (αναφυλαξία)

Αιτίες τροφικής δυσανεξίας:

Η τροφική δυσανεξία προκαλείται από την αδυναμία του οργανισμού να διασπάσει ή να διαχειριστεί σωστά συγκεκριμένα συστατικά των τροφών.

Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, οι πιο συχνοί από τους οποίους είναι οι εξής:

1. Έλλειψη ενζύμων

Ο οργανισμός δεν παράγει επαρκή ποσότητα κάποιου ενζύμου που είναι απαραίτητο για την πέψη της συγκεκριμένης ουσίας. Η πιο κοινή μορφή δυσανεξίας είναι η δυσανεξία στη λακτόζη, όπου υπάρχει έλλειψη του ενζύμου λακτάση, το οποίο διασπά το σάκχαρο του γάλακτος (λακτόζη).

2. Ευαισθησία σε χημικές ουσίες ή πρόσθετα των τροφών

Ορισμένοι άνθρωποι είναι ευαίσθητοι σε πρόσθετες ουσίες ή φυσικά συστατικά των τροφών.

Παραδείγματα:

• • Θειώδη (συντηρητικά σε αποξηραμένα φρούτα, κρασιά).
  • Ισταμίνη (σε ψάρια, ώριμα τυριά, κρασί)
  • Γλουταμινικό νάτριο (MSG) Γλουταμινικό Μονονάτριο και σύνδρομο του κινέζικου εστιατορίου

3. Διαταραχές του εντέρου

Ορισμένες διαταραχές όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) ή η μικροβιακή ανισορροπία στη μικροχλωρίδα του εντέρου, μπορεί να επιδεινώσουν ή να προκαλέσουν δυσανεξίες σε συγκεκριμένες τροφές.

4. Δυσανεξία στην φρουκτόζη ή σε FODMAPs

Μερικά άτομα δεν απορροφούν σωστά ορισμένους τύπους σακχάρων ή ζυμώσιμων υδατανθράκων. Η δυσανεξία στη φρουκτόζη ή σε ομάδες τροφών με FODMAPs (σκόρδο, κρεμμύδι, μήλα, όσπρια) είναι μια τέτοια περίπτωση.

5. Ψυχογενείς παράγοντες

Σε ορισμένες περιπτώσεις, το στρες ή το άγχος μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα αντιδρά σε ορισμένες τροφές, χωρίς να υπάρχει κάποιο βιοχημικό πρόβλημα.

Επιστημονικά αποδεκτά τεστ διάγνωσης για την τροφική δυσανεξία

1. Τεστ για δυσανεξία στη λακτόζη (λακτόζη breath test)

• Μετρά τα επίπεδα υδρογόνου στην αναπνοή μετά από κατανάλωση λακτόζης.
• Αν υπάρχει δυσανεξία, η λακτόζη δεν απορροφάται, ζυμώνεται στο έντερο και παράγεται υδρογόνο το οποίο ανιχνεύεται στο τεστ.
• Χρήσιμο και αξιόπιστο τεστ.

---

2. Τεστ δυσαπορρόφησης φρουκτόζης ή σακχαρόζης

• Παρόμοιο με το παραπάνω (breath test).
• Δείχνει αν υπάρχει πρόβλημα στην απορρόφηση αυτών των σακχάρων.
• Χρήσιμα και αξιόπιστα τεστ.

3. Γενετικός έλεγχος κοιλιοκάκης (για δυσανεξία στη γλουτένη)

• Ελέγχεται η ύπαρξη συγκεκριμένων γονιδίων (HLA-DQ2/DQ8).
• Μπορεί να συνδυαστεί με εξέταση αίματος για αντισώματα (αντισώματα τρανσγλουταμινάσης – tTG).
• Χρήσιμο εφόσον υπάρχει υποψία κοιλιοκάκης.

4. Δοκιμαστική δίαιτα αποκλεισμού (Elimination diet)

• Η πιο αξιόπιστη προσέγγιση όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένο τεστ διάγνωσης.
• Αφαιρούνται ύποπτες τροφές για 2–4 εβδομάδες, μετά προστίθενται σταδιακά μία προς μία για να εντοπιστεί η προβληματική τροφή ώστε να αποκλειστεί.
• Αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος όταν γίνεται με καθοδήγηση.

Μη αξιόπιστα – απαγορευμένα από την νομοθεσία τεστ

1. IgG τεστ τροφικής δυσανεξίας (μέσω αίματος)

• Μετρούν αντισώματα IgG σε διάφορα τρόφιμα.
• Δεν αποδεικνύει δυσανεξία. Η ύπαρξη IgG αντισωμάτων δείχνει έκθεση του οργανισμού στην ύποπτη ουσία που προκαλεί την δυσανεξία και όχι πρόβλημα.
• Πολλοί ειδικοί (Ευρωπαϊκή Αλλεργιολογική Εταιρεία) δεν το συνιστούν.

---

2. Βιοσυντονισμός, τεστ μαλλιών, ηλεκτρομαγνητικά τεστ

• Δεν βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα.
• Προσφέρονται συχνά σε “εναλλακτικά” κέντρα.
• Μπορούν να οδηγήσουν σε αχρείαστους περιορισμούς στη διατροφή.

Τι να κάνεις αν υποψιάζεσαι δυσανεξία σε κάποιο τρόφιμο ή ουσία;

1. Κράτα ημερολόγιο διατροφής και συμπτωμάτων.
2. Συζήτησε με γαστρεντερολόγο, αλλεργιολόγο ή διατροφολόγο.
3. Αν χρειαστεί, κάνε δοκιμαστική δίαιτα αποκλεισμού με καθοδήγηση.
4. Απόφυγε τεστ IgG ή άλλα αμφίβολα τεστ χωρίς ιατρική συμβουλή.

⊗ Αν παρουσιάζετε ύποπτα συμπτώματα τροφικής δυσανεξίας, απευθυνθείτε σε ειδικό γαστρεντερολόγο, αλλεργιολόγο ή διατροφολόγο, ώστε να γίνει ο κατάλληλος έλεγχος των ύποπτων τροφών (με ημερολόγιο καταγραφής τροφών και συμπτωμάτων ή δίαιτα αποκλεισμού τροφών).

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

 

Πηγές:

1. Skypala, I., & Vlieg-Boerstra, B. (2014).
   Diagnosis and management of food intolerance.
2. Lomer, M. C. E. (2015).
   Review article: the aetiology, diagnosis, mechanisms and clinical evidence for food intolerance.
   Alimentary Pharmacology & Therapeutics
3. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). (2010).
   Scientific Opinion on lactose thresholds in lactose intolerance.
   EFSA Journal, 8(9):1777.
4. Academy of Nutrition and Dietetics (AND). (2016).
   Practice Paper: Food Allergies and Intolerances.
5. European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI). (2010).
   Position paper on IgG testing for food intolerance.

Βιβλία σχετικά για επαγγελματίες

• Watson, R. R. & Preedy, V. R. (Eds.). (2016).
  Bioactive Food as Dietary Interventions for Food and Nutritional Intolerance.
  Academic Press.
• Skypala, I. (Ed.). (2009).
  Food Hypersensitivity: Diagnosing and Managing Food Allergies and Intolerances.
  Wiley-Blackwell.