Οι τύποι νοημοσύνης

Ποιοι είναι οι τύποι νοημοσύνης; Γιατί πρέπει να τους γνωρίζουμε;

Το 1983, ο Howard Gardner, καθηγητής στο Harvard, ανέπτυξε την θεωρία των Πολλαπλών Τύπων Νοημοσύνης (Multiple Intelligences Theory), υποστηρίζοντας ότι η νοημοσύνη δεν είναι μία και ενιαία λειτουργία, αλλά πολλαπλή και πολυδιάστατη. Αυτή η θεωρία υπογραμμίζει ότι κάθε άτομο διαθέτει έναν μοναδικό συνδυασμό διαφορετικών τύπων νοημοσύνης και γι’ αυτό η εκπαίδευση και η αξιολόγηση του ατόμου στους διάφορους τομείς της ζωής του θα πρέπει να είναι πολυδιάστατες, σύμφωνα με τον συνδυασμό νοημοσύνης που διαθέτει.

Οι τύποι νοημοσύνης

Σύμφωνα με τον Gardner, υπάρχουν οκτώ βασικοί τύποι νοημοσύνης και αργότερα πρότεινε έναν ένατο. Αυτοί είναι:

Γλωσσική Νοημοσύνη (Linguistic Intelligence):
Ικανότητα στη χρήση της γλώσσας, προφορικής ή γραπτής. Συνήθως την διαθέτουν συγγραφείς, δημοσιογράφοι, ποιητές, οι δικηγόροι.
Λογικο-μαθηματική Νοημοσύνη (Logical-Mathematical Intelligence):
Ικανότητα στην λογική σκέψη, στην ανάλυση προβλημάτων και στην εκτέλεση μαθηματικών πράξεων. Την συναντάμε σε μαθηματικούς, επιστήμονες, προγραμματιστές.
Χωρική Νοημοσύνη (Spatial Intelligence):
Ικανότητα αντίληψης του χώρου και απεικόνισης αντικειμένων. Χαρακτηρίζει αρχιτέκτονες, ζωγράφους, μηχανικούς, πιλότους.
Σωματική-κιναισθητική Νοημοσύνη (Bodily-Kinesthetic Intelligence):
Ικανότητα χρήσης του σώματος με επιδεξιότητα. Την συναντάμε σε αθλητές, χορευτές, ηθοποιούς, τεχνίτες.
Μουσική Νοημοσύνη (Musical Intelligence):
Ικανότητα αναγνώρισης και δημιουργίας μουσικών μοτίβων, ρυθμών και ήχων. Την διαθέτουν μουσικοί, συνθέτες, τραγουδιστές.
Διαπροσωπική Νοημοσύνη (Interpersonal Intelligence):
Ικανότητα κατανόησης των συναισθημάτων, των προθέσεων και των κινήτρων των άλλων. Είναι βασική για ηγέτες, δασκάλους, πωλητές, ψυχολόγους.
Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη (Intrapersonal Intelligence):
Ικανότητα κατανόησης του εαυτού, των συναισθημάτων και των κινήτρων του εαυτού. Συχνά την διαθέτουν φιλόσοφοι, συγγραφείς, στοχαστές.
Νοημοσύνη της Φύσης (Naturalistic Intelligence):
Ικανότητα αναγνώρισης, κατηγοριοποίησης και αλληλεπίδρασης με το φυσικό περιβάλλον. Την διαθέτουν βιολόγοι, γεωπόνοι, φυσιολάτρεις.
Υπαρξιακή Νοημοσύνη (Existential Intelligence) (προτάθηκε αργότερα):
Ικανότητα στοχασμού γύρω από βαθιά φιλοσοφικά ερωτήματα, όπως το νόημα της ζωής, ο θάνατος και η ύπαρξη.

Οι τύποι νοημοσύνης: σε τί μας βοηθά να τους ξέρουμε;

Η γνώση των τύπων νοημοσύνης μπορεί να μας εξυπηρετήσει με διάφορους τρόπους, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό ή εκπαιδευτικό επίπεδο. Μερικά βασικά οφέλη:

1. Κατανόηση του εαυτού μας

Μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τα δυνατά και αδύνατα σημεία μας.
Ενισχύει την αυτοπεποίθηση, όταν συνειδητοποιούμε ότι η “νοημοσύνη” δεν είναι μόνο μία (π.χ. μαθηματική ή λεκτική), αλλά υπάρχουν πολλοί τύποι.

2. Βελτίωση της μάθησης

Επιτρέπει σε εκπαιδευτικούς να προσαρμόζουν τη διδασκαλία στις ανάγκες των μαθητών (π.χ. με οπτικά, κιναισθητικά ή μουσικά μέσα).
Βοηθά τους μαθητές να βρουν τρόπους μάθησης που τους ταιριάζουν καλύτερα, π.χ. με εικόνες, ήχο ή κίνηση.

3. Ενίσχυση της συνεργασίας

Στην εργασία ή σε ομάδες, η κατανόηση των τύπων νοημοσύνης βοηθά στο να κατανέμονται καλύτερα οι ρόλοι, σύμφωνα με τις ικανότητες κάθε ατόμου.
Προωθεί την αποδοχή της διαφορετικότητας και ενισχύει την ομαδικότητα και την ομαδοσυνεργατικότητα.

4. Επαγγελματικός προσανατολισμός

Βοηθά στην επιλογή σπουδών ή επαγγελμάτων που ταιριάζουν καλύτερα με το είδος νοημοσύνης μας.

5. Ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων

Κατανοώντας ότι οι άλλοι μπορεί να σκέφτονται και να “μαθαίνουν” διαφορετικά από εμάς, ενισχύεται η ενσυναίσθηση και η επικοινωνία.

Νοημοσύνη και διατροφή: υπάρχει συσχετισμός;

Η σχέση νοημοσύνης και διατροφής είναι ένα πεδίο έντονου επιστημονικού ενδιαφέροντος. Πλήθος ερευνών δείχνει ότι η ποιότητα της διατροφής επηρεάζει τη γνωστική λειτουργία, τη νευρο-ανάπτυξη και γενικότερα τη νοητική απόδοση σε όλες τις ηλικίες, ιδιαίτερα όμως κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.

1. Κατά την εγκυμοσύνη και πρώιμη παιδική ηλικία

Οι πρώτες 1000 ημέρες (από τη σύλληψη έως τα 2 έτη) είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη της νοημοσύνης στα βρέφη.
Η έλλειψη θρεπτικών συστατικών (όπως ωμέγα-3, ιώδιο, Σίδηρος , φολικό οξύ ) μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τον δείκτη νοημοσύνης (IQ).

2. Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα

Βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί) και είναι δομικά στοιχεία του εγκεφάλου.
Βελτιώνουν τη μνήμη, την συγκέντρωση και την συναισθηματική σταθερότητα.

3. Σίδηρος και Ιώδιο

Ο σίδηρος συμμετέχει στη μεταφορά οξυγόνου στον εγκέφαλο.
Το Ιώδιο είναι απαραίτητο για την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών και την κανονική εγκεφαλική ανάπτυξη.

4. Γλυκόζη

Ο εγκέφαλος καταναλώνει περίπου το 20% της ενέργειας του σώματος, κυρίως με την μορφή γλυκόζης.
Η σταθερή παροχή γλυκόζης (μέσω σύνθετων υδατανθράκων) ευνοεί την συγκέντρωση και την μνήμη.

5. Αντιοξειδωτικά (βιταμίνες C, E, πολυφαινόλες)

Προστατεύουν τον εγκέφαλο από οξειδωτικό στρες και φλεγμονές.
Τρόφιμα: φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί.

6. Μεσογειακή διατροφή και νοημοσύνη

Συνδέεται με καλύτερη εγκεφαλική υγεία και πρόληψη της άνοιας.
Περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, ψάρια, ελαιόλαδο, δημητριακά ολικής άλεσης.

7.Υπερκατανάλωση ζάχαρης, τρανς λιπαρών και επεξεργασμένων τροφών έχει συνδεθεί με:

Χαμηλότερο IQ στα παιδιά.
Προβλήματα προσοχής και συμπεριφοράς.
Αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης και άνοιας στους ενήλικες.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ

About the author
Νεστορή Βασιλική, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία:

Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences.
- Το βασικό και θεμελιώδες έργο στο οποίο ο Gardner παρουσίασε για πρώτη φορά τη θεωρία του.
Gardner, H. (1993). Multiple Intelligences: The Theory in Practice.
- Εμπλουτισμένη έκδοση με παραδείγματα από την εκπαιδευτική πρακτική.
Gardner, H. (1999). Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21st Century.
- Εκτενής ανάλυση, κριτική, και αναθεώρηση της θεωρίας, με την προσθήκη της υπαρξιακής νοημοσύνης.
Γκάρντνερ, Χ. (2001). Πολλαπλή Νοημοσύνη: Νέοι Ορίζοντες στη Θεωρία και την Πράξη. Εκδόσεις Gutenberg.
Χατζηδήμου, Δ. (2002). Θεωρίες μάθησης και διδασκαλίας. Εκδόσεις Τυπωθήτω. : Περιλαμβάνει κεφάλαιο για την Πολλαπλή Νοημοσύνη και την εφαρμογή της στην εκπαίδευση.
Σμυρνιώτου, Α. (2006). Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις με βάση τη θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner.: Ελληνική προσέγγιση στην εφαρμογή της θεωρίας σε σχολικό περιβάλλον.
Bryan, J., Osendarp, S., et al. (2004). “Nutrients for cognitive development in school-aged children.” Nutrition Reviews.
Jacka, F. N., et al. (2011). “Association of Western and traditional diets with depression and anxiety in women.” American Journal of Psychiatry.
Gómez-Pinilla, F. (2008). “Brain foods: the effects of nutrients on brain function.” Nature Reviews Neuroscience.
Παπαδάκου, Ε. (2020). Διατροφή και Ανάπτυξη του Παιδιού. Εκδόσεις Παρισιάνου.