Δείκτης Μάζας Σώματος: ένας παραπλανητικός δείκτης

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (διεθνώς ΒΜΙ ή αλλιώς Body Mass Index) είναι ένας σωματομετρικός δείκτης που δημιουργήθηκε για να κάνει αυτό που λέει: μετρά το ανθρώπινο σώμα σύμφωνα με κάποια συγκεκριμένη μαθηματική εξίσωση, με απώτερο σκοπό ο χρηστής του δείκτη αυτού να αντιληφθεί αν βρίσκεται εντός ή εκτός συγκεκριμένων παραδεκτών ορίων.

Τι μπορούμε να μετρήσουμε με τον Δείκτη Μάζας Σώματος;

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος συσχετίζει το βάρος με το ύψος ενός ατόμου που έχει ενηλικιωθεί και δίνει μια απλή πρώτη ένδειξη για το αν το άτομο έχει φυσιολογικό βάρος για το ύψος του. Δίνει επίσης μια πρώτη γενική εικόνα του βαθμό παχυσαρκίας ενός ατόμου και αποτελεί ένα πρώιμο, πρώτο εργαλείο αξιολόγησης και απάντησης στο ερώτημα του πόσα κιλά θα πρέπει να ζυγίζει κανείς ανάλογα με το ύψος του.

Πως χρησιμοποιούμε τον Δείκτη Μάζας Σώματος;

Για να υπολογισθεί ο Δείκτης Μάζας Σώματος, θα πρέπει να διαιρέσουμε το σωματικό μας βάρος (υπολογισμένο σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους μας (υπολογισμένο σε μέτρα) δηλαδή: Δ.Μ.Σ   =  kg / m².

Ας δούμε ένα παράδειγμα: Αν υποθέσουμε ότι έχουμε ένα άτομο 80 κιλών με ύψος 1,80 m, τότε θα έχουμε:

Δ.Μ.Σ   =  80 kg / (1,80 m)²    = 24,69 kg / m²

Σύμφωνα με αυτόν τον υπολογισμό και με βάση τον παρακάτω πίνακα, το άτομο μας μπορεί να καταταγεί στα φυσιολογικά όρια του δείκτη μάζας σώματος, δηλαδή έχει φυσιολογικό βάρος για το ύψος του:

Είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος αξιόπιστος;

Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε πως ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι απόλυτα αξιόπιστος και δεν μπορεί να αποτελεί το μοναδικό εργαλείο μέτρησης και υπολογισμού του βαθμού παχυσαρκίας ενός ατόμου. Οι λόγοι είναι προφανείς:

• Ο υπολογισμός του δείκτη αυτού είναι γενικός και δεν διαφοροποιείται για τα δύο φύλα. Τα όρια του είναι ίδια για τους άνδρες και τις γυναίκες, παρότι υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στην σύσταση του σώματος ανδρών- γυναικών, διαφοροποιήσεις που αφορούν κυρίως στον διαχωρισμό του ποσοστού μυικής μάζας και λίπους.
• Δεν παρεμβάλλεται στον υπολογισμό του δείκτη μάζας σώματος η ηλικία των ατόμων. Η ηλικία του ατόμου παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην κατηγοριοποίηση του όσον αφορά στην παχυσαρκία, γιατί καθώς η ηλικία αυξάνεται και το ύψος μένει σταθερό, το άτομο προσθέτει βάρος που δεν μπορεί να αποβάλει λόγω αλλαγής σύστασης του σώματος. Έτσι, ένα άτομο 25 ετών και 80 κιλών με ύψος 1,80m θα έχει φυσιολογικό  δείκτη μάζας σώματος ενώ το ίδιο άτομο στα 65 έτη με το ίδιο βάρος και ύψος θα έχει επίσης φυσιολογικό δείκτη, θα εμφανίζει όμως διαφορετική σύσταση σώματος και θα φαίνεται υπέρβαρο λόγω της συσσώρευσης λίπους που οφείλεται στην αυξημένη ηλικία και την μείωση της μυικής μάζας.
• Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εγκύους, όπου το βάρος αλλάζει ανάλογα με την εβδομάδα κύησης.
• Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παιδιά που βρίσκονται στην ανάπτυξη γιατί το ύψος τους μεταβάλλεται συνέχεια.
• Δεν υπάρχει κανένας διαχωρισμός μυϊκής μάζας-λίπους στον υπολογισμό του βάρους της εξίσωσης.
• Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στους αθλητές των οποίων ένα μεγάλο ποσοστό των κιλών οφείλεται στην αυξημένη μυϊκή τους μάζα. Ο δείκτης μπορεί να τους κατατάξει υπέρβαρους ακόμα και αν έχουν ελάχιστο ποσοστό λίπους!

⊗Η φράση «πρέπει να είμαι 10 κιλά κάτω από το ύψος μου«, είναι πλέον εντελώς αδόκιμη. Συμβουλευθείτε τον ειδικό διαιτολόγο-διατροφολόγο που είναι ο μόνος εξειδικευμένος επιστήμονας που μπορεί να σας υποβάλει σε ειδικές ανθρωπομετρικές μετρήσεις, ώστε να σας δώσει μια εμπεριστατωμένη εκτίμηση της ανθρωπομετρίας σας. 

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Νεστορή Βασιλική, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Πηγές:

1.Μαρία Χασαπίδου – Άννα Φαχαντίδου : «Διατροφή για υγεία, Άσκηση και Αθλητισμό», University Studio Press, (Θεσσαλονίκη 2002).

2.Βασ. Χρ. Κατσουγιαννόπουλος. «Βασική Ιατρική Στατιστική» Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κυριακίδη, 2005. Τυπολόγιο Ιατρικής Στατιστικής» Θεσσαλονίκη: Έκδοση Εργαστηρίου Υγιεινής, 1992

3.Αντώνιος Ζαμπέλας : «κλινική διαιτολογία & διατροφή με στοιχεία παθολογίας», Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη, (Θεσσαλονίκη 2007).