Η πρόπολη

Γνωρίζετε πόσο ωφέλιμη είναι η πρόπολη; Ποιοι είναι οι περιορισμοί στην χρήση της; Ποια είναι η σχέση της πρόπολης με τις αλλεργίες;

Η πρόπολη, γνωστή και ως η «κόλλα της μέλισσας», είναι μια κολλώδης ουσία που μοιάζει με το κερί των μελισσών αλλά στην ουσία αποτελεί ένα πολύπλοκο μείγμα των εκκρίσεων των σιελογόνων αδένων των μελισσών με προσθήκη κεριού μέλισσας και ενός ρητινώδους χυμού που υπάρχει στον φλοιό και στα μπουμπούκια των φύλλων συγκεκριμένων φυτών, τον οποίο συλλέγουν οι μέλισσες. Η πρόπολη μπορεί να έχει πράσινο, κόκκινο, καφέ ή μαύρο χρώμα, κάτι που σχετίζεται άμεσα με την τοπική χλωρίδα στην οποία ζει το σμήνος των μελισσών. Η λέξη πρόπολη περιλαμβάνει τις δύο ελληνικές λέξεις «προ ή πριν» και «πόλις», που κατά αντιστοιχία σημαίνουν «μπροστά ή μπροστά στην είσοδο της» και «κοινότητα ή πόλη». Η πρόπολη είναι μια αμυντική ουσία, την οποία χρησιμοποιούν οι μέλισσες για την προστασία και την επιδιόρθωση των κυψελών τους.

Η πρόπολη είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο, φυσικό και μοναδικό προϊόν που περιλαμβάνει περισσότερες από 420 χημικές ουσίες στην σύνθεση της.  Η χημική της σύσταση  και ως εκ τούτου η βιολογική της δράση, ποικίλλουν σημαντικά ανάλογα με την βοτανική και την γεωγραφική προέλευση του τόπου στον οποίο συλλέχθηκε καθώς επίσης και από τον μήνα της συγκομιδής της.

Πρόπολη και χημικές ουσίες

Η πρόπολη είναι πλούσια σε πολλές και διαφορετικές χημικές ουσίες που έχουν μελετηθεί διεξοδικά:

1. Είναι πλούσια σε φαινυλο-προπανοειδή: πρόκειται για ουσίες που αποτελούν δευτερογενείς μεταβολίτες (δευτερογενείς μεταβολικές ενώσεις) από φυτά, μύκητες και βακτήρια και παρουσιάζουν αντιοξειδωτικές ή αντι-μικροβιακές δράσεις.
2. Σε φλαβονοειδή που αποτελούν μια μεγάλη ομάδα αντιοξειδωτικών φαινολικών ενώσεων η οποία διαφοροποιείται σε επιμέρους ομάδες, περισσότερο γνωστές όπως:

• η ομάδα των φλαβανονών (π.χ. ναρινγκενίνη, 4,4 mg/g),
• των φλαβονών (π.χ. απιγενίνη, 1,7 mg/g),
• των αντιφλεγμονωδών, αντιοξειδωτικών φλαβονολών,
• οι τανίνες (π.χ., γαλλικό οξύ 8,4 mg/g),
• οι κατεχίνες (εκφρασμένες σε κατεχίνη 0,4 mg/g),
• το αντιοξειδωτικό, ανοσορρυθμιστικό, αντιφλεγμονώδες, αντι-ιικό και αντι-νεοπλασματικό καφεϊκό οξύ με τους οι εστέρες του (εκφρασμένο σε καφεϊκό οξύ, 9,2 mg/g,),
• αλλά και η αρτεπιλλίνη C (38,6 mg/g)
• και το κουμαρικό οξύ (10,6 mg/g).

3. Σε πολυφαινόλες (π.χ. φαινολικά οξέα και αρωματικούς εστέρες),
4. Σε φαινολικές αλδεΰδες,
5. Τερπενοειδή,
6. Κετόνες,
7. Ένζυμα (π.χ. α- και β-αμυλάση),
8. Σε μια πλειάδα από βιταμίνες (π.χ. θειαμίνη (Β1), ριβοφλαβίνη (Β2), πυριδοξίνη (Β6), ασκορβικό οξύ (C), τοκοφερόλη (Ε),
9. Μέταλλα (π.χ. ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρος, νάτριο, βάριο)
10. Αλλά και αιθέρια έλαια τα οποία είναι και τα περισσότερο βιοδραστικά συστατικά της. Τα αιθέρια έλαια της πρόπολης συμβάλλουν στο ιδιαίτερο, «γλυκό» άρωμα της ενώ παρουσιάζουν ισχυρές αντι-μικροβιακές, αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες.
11. Σε αλκοόλες,
12. Λιπαρά οξέα,
13. β-στεροειδή
14. και πολλά άλλα στοιχεία.

Οι ιδιότητες της πρόπολης

Χάρη στα αμέτρητα βιο-ενεργά στοιχεία της, η πρόπολη παρουσιάζει μια σειρά από εξαιρετικές βιολογικές και φαρμακολογικές ιδιότητες, συμπεριλαμβανομένων των:

• αντιμικροβιακών,
• αντι-ιικών,
• αντιμυκητιασικών,
• αντιοξειδωτικών,
• αντιφλεγμονωδών,
• αντινεοπλασματικών,
• αντιγηραντικών,
• και κυτταροστατικών ιδιοτήτων.
• Επιπλέον, θεωρείται ένα τέλειο φυσικό συντηρητικό τροφίμων λόγω της αντιμικροβιακής της δράσης.
• Λόγω των ιδιοτήτων της, η πρόπολη χρησιμοποιείται ευρέως ως συμπλήρωμα διατροφής σε πολλές χώρες και ειδικά στην Ιαπωνία.

Πρόπολη και περιορισμοί στην χρήση της

Παρόλες τις ευεργετικές για τον άνθρωπο ιδιότητες της, η πρόπολη δεν είναι κατάλληλη για χρήση σε ακατέργαστη κατάσταση, όπως ακριβώς δηλαδή την παίρνουμε από την φύση, καθώς η καθαρή πρόπολη μπορεί να έχει επιμολυνθεί με επιβλαβή για τον άνθρωπο υλικά με τα οποία ήρθαν σε επαφή οι μέλισσες  κατά την διάρκεια της παρασκευής της (τέφρα, πίσσα, σκόνη, ακαθαρσίες).

Για τον λόγο αυτό, είναι σκόπιμη η χρήση ΜΟΝΟ της επεξεργασμένης πρόπολης η οποία έχει υποστεί καθαρισμό: Η χρήση διαλυτών όπως η αιθανόλη, η γλυκερόλη, το χλωροφόρμιο, ο αιθέρας και η ακετόνη ή ακόμα και το νερό είναι απαραίτητη για να απαλλαγούμε από τις επικίνδυνες ουσίες και να αυξηθεί η απόδοση των βιο-δραστικών ενώσεων που μπορεί η πρόπολη να περιέχει, ώστε να την χρησιμοποιήσουμε άφοβα.

Πρόπολη και αλλεργίες

Η πρόπολη περιέχει δυστυχώς και πολλά αλλεργιογόνα συστατικά όπως:

• παράγωγα καφεϊκών οξέων (π.χ. καφεϊκός 3-μεθυλο-2-βουτενυλεστέρας και καφεϊκός φαινυλαιθυλεστέρας),
• σαλικυλικό βενζύλιο,
• και βενζύλιο cinnamate ή αλλιώς κινναμικό βενζύλιο.

Η πρόπολη υπάρχει σε πληθώρα εμπορικών προϊόντων που καταναλώνονται άμεσα ή χρησιμοποιούνται από ανθρώπους  για άλλες χρήσης, όπως παστίλιες για τον βήχα, σαπούνια, οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, κρέμες, τζελ (γέλες), σιρόπια για τον βήχα, κρασιά, κέικ, τσίχλες, καραμέλες, σαμπουάν, σοκολάτες, λοσιόν δέρματος, ακόμα και επεξεργασμένο κρέας. Επομένως, η οποιαδήποτε χρήση ή η απευθείας κατανάλωση της πρόπολης αντενδείκνυται σε άτομα με γνωστές αλλεργίες.

©Αυτό το εξαιρετικά χαριτωμένο γράφημα ανήκει στον 123RF. H μετάφραση, η απόδοση και ο εμπλουτισμός  στην Ελληνική γλώσσα ανήκουν στο https://www.diaitologia.gr

Πηγές:

1.Ε. Τζουβάρα – Καραγιάννη : «Σύσταση, χημική ανάλυση και προδιαγραφές βασικών τροφίμων», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, (Ιωάννινα 2000).

2.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31146392/

3.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28814983/