Σωματικό λίπος και περιττό βάρος: Πως κατανέμεται το λίπος στο σώμα μας;

Τι είναι το σωματικό λίπος; Πως κατανέμεται στο σώμα μας και ποια είναι τα φυσιολογικά όρια του; Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το ποσοστό του σωματικού λίπους στο σώμα μας;

Σωματικό λίπος και περιττό βάρος: τι είναι η σύσταση του σώματος;

Όταν αναφερόμαστε στην σύσταση του σώματος, εννοούμε κατά κύριο λόγο τον συσχετισμό του σωματικού βάρους σε σχέση με το λίπος. Η κληρονομικότητα και τα γενετικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου παίζουν σημαντικό ρόλο ως προς τον καθορισμό της σύνθεσης του ανθρωπίνου σώματος, όμως σε αυτούς τους δύο παράγοντες ΔΕΝ μπορούμε να επέμβουμε για να τα αλλάξουμε και να καθορίσουμε εκ νέου την σύσταση του σώματος μας.

Ενδιαφέρον για τον άνθρωπο παρουσιάζουν όλες εκείνες οι παράμετροι που μπορούν να ελεγχθούν από εμάς τους ίδιους και όχι αυτές που καθορίζονται από τον γενετικό μας κώδικα, όπως για παράδειγμα η διατροφή και η άσκηση. Με τον τρόπο αυτόν μπορούμε να παρέμβουμε καθοριστικά ώστε όχι μόνο να αλλάξουμε το βάρος μας, αλλά να καθορίσουμε τα ιδανικά ποσοστά του σωματικού μας λίπους και άρα να «διαμορφώσουμε» την σύσταση του σώματος μας.

 

 

Σωματικό λίπος και περιττό βάρος: οι σημαντικότεροι παράγοντες που το καθορίζουν:

 

1. Το φύλο: οι γυναίκες σε γενικές γραμμές έχουν αποθηκευμένο περισσότερο λίπος από τους άντρες και αυτό σχετίζεται με τις γενετικές καταβολές τους αλλά και την λειτουργία του λίπους ως υποστηρικτικό της κοιλιάς στην εγκυμοσύνη.

 

2. Η ηλικία: Υπάρχει μια γενικότερη αύξηση του συνολικού σωματικού λίπους με την ηλικία του ανθρώπου. Καθώς η ηλικία αυξάνεται, το ποσοστό του λίπους μεγαλώνει και αυτό οφείλεται στην επιβράδυνση του μεταβολικού ρυθμού αλλά και στην λιγότερη κίνηση ή φυσική δραστηριότητα του ατόμου.

 

3. Η κληρονομικότητα και η γονιδιακή προδιάθεση. Εδώ δεν μπορούμε να παρέμβουμε καθόλου γιατί πρόκειται για κληρονομήσιμα γονίδια που εμπλέκονται στα μεταβολικά μονοπάτια του οργανισμού καθιστώντας την συσσώρευση σωματικού λίπους ακόμα πιο εφικτή.

 

4. Οι συνθήκες ζωής: Η άσκηση ή η καθιστική ζωή μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην μείωση ή την αύξηση του σωματικού λίπους και της μυϊκής μάζας στο σώμα μας, κάτι που εξαρτάται από εμάς.

 

5. Η διατροφή: Είναι ο σημαντικότερος παράγοντας καθορισμού του σωματικού λίπους στον οργανισμό μας.

 

6. Τα φάρμακα: πολλές φαρμακευτικές αγωγές προκαλούν αύξηση του σωματικού λίπους μέσω της αύξησης της όρεξης ή μέσω της λιπογόνου δράσης τους ενώ άλλα φάρμακα προκαλούν αύξηση του βάρους μέσω της κατακράτησης υγρών.

 

Σωματικό λίπος και περιττό βάρος. Ποια είναι τα επιθυμητά ποσοστά σε άντρες και γυναίκες;

• Ο μέσος άνδρας χωρίς περιττό βάρος έχει περίπου 15%-21% ολικό λίπος εκ των όποιων το 10-12% είναι αποταμιευτικό λίπος στα λιποκύτταρα και το υπόλοιπο 3-5% είναι δομικό λίπος το οποίο χρησιμεύει για βασικές λειτουργίες του οργανισμού.

 

• Μια μέση γυναίκα χωρίς περιττό βάρος έχει ολικό λίπος 20-26%, εκ των όποιων το 8-12% είναι το δομικό λίπος και το υπόλοιπο αποθηκευτικό. Μεταξύ των ηλικιών 30 με 60, το ποσοστό του λίπους σε γυναίκες που δεν γυμνάζονται, αυξάνει σταθερά με μέσο όρο αύξησης 1,5 – 2% ανά δεκαετία.

 

• Για τους αθλητές, τα επιθυμητά ποσοστά λίπους είναι μικρότερα από αυτά που ισχύουν για τον γενικότερο πληθυσμό και είναι 5-12% για τους άντρες και 10-16% για τις γυναίκες. Τα ποσοστά αυτά διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το είδος του αθλήματος.

 

• Ποσοστό σωματικού λίπους μεγαλύτερο του 25% στους άνδρες και 35% για τις γυναίκες, αυξάνει τον κίνδυνο για πλήθος νοσημάτων όπως τα καρδιαγγειακά, τον διαβήτη, ορισμένες μορφές καρκίνου, την ανάπτυξη του μεταβολικού συνδρόμου, της υπνικής άπνοιας και άλλων νοσημάτων.

 

• Ποσοστό λίπους μικρότερο του 5% για τους άντρες και του 10% για τις γυναίκες αυξάνει επίσης τους κίνδυνους για την υγεία, καθώς ο ανθρώπινος οργανισμός χρησιμοποιεί ένα ελάχιστο ποσοστό λίπους για να εκτελέσει βασικές για αυτόν λειτουργίες.

Ο ρόλος της διατροφής στην αύξηση του σωματικού λίπους :

Το παρακάτω γράφημα θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα ποια είναι η ιδανική σύσταση του σώματος μας και πως η διατροφή συμβάλει στην διαμόρφωση του σωματότυπου του ανθρώπου :

 

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1. OECD/European Observatory on Health Systems and Policies (2017), Ελλάδα: Προφίλ Υγείας 2017, State of Health in the EU, OECD Publishing, Paris/European Observatory on Health Systems and Policies, Brussels.
2. Κατσιλάμπρος, Τσίγκος «ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ: Η Πρόληψη και η Αντιμετώπιση μιας Παγκόσμιας Επιδημίας», (έκδοση του Π.Ο.Υ, Γενεύη, 2000).
3. Αντώνιος Ζαμπέλας : «κλινική διαιτολογία & διατροφή με στοιχεία παθολογίας», Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη, (Θεσσαλονίκη 2007).