Η ικανότητα μάσησης στα παιδιά

Η ικανότητα μάσησης της τροφής για τα βρέφη-παιδιά και η τροποποίηση της υφής των τροφίμων που καταναλώνουν από το οικογενειακό τους περιβάλλον, είναι μια φυσιολογική απάντηση στη σταδιακή ανάπτυξη των μασητικών τους δεξιοτήτων.

Παρόλο που κάθε παιδί παρουσιάζει τα δικά του ιδιαίτερα μασητικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το μέγεθος της στοματικής κοιλότητας, την ανάπτυξη και ισχυροποίηση των μασητήρων μυών, της γλώσσας, των πρώτων δοντιών και την νευρολογική απάντηση στην μάσηση, εν τούτοις η κατηγοριοποίηση της ικανότητας μάσησης στα βρέφη-παιδιά μπορεί να ακολουθήσει ένα μέσο όρο ανάπτυξης. Ας δούμε ποιον:

Η ικανότητα μάσησης στα παιδιά

Στους δυτικούς πολιτισμούς όπου οι τροφές που είναι διαθέσιμες για την σίτιση των παιδιών και των βρεφών παρουσιάζουν πληθώρα υλικών, υφών και συστατικών, τα βρέφη συνήθως σιτίζονται με τροφές ξεκινώντας από αυτές που δεν χρειάζονται καθόλου μάσημα (υδαρείς πουρέδες) και προχωρούν σε τροφές που σχηματίζουν πολύ μαλακούς μικρούς σβόλους-τεμάχια (χρειάζονται ελάχιστο μάσημα). Εν συνεχεία τα βρέφη σιτίζονται με πολτοποιημένες και όχι τόσο υδαρείς (νερουλές) τροφές που χρειάζονται περισσότερο μάσημα και αργότερα με ψιλοκομμένες τροφές που μασιόνται για να καταποθούν για να φτάσουν σιγά-σιγά σε πιο μαλακές υφές κανονικής τροφής που χρειάζονται κανονικό μάσημα.

Η ικανότητα μάσησης στα παιδιά: ένας οδηγός

Οι Carruth και Skinner (πηγή 1) δημοσίευσαν τα ηλικιακά ορόσημα στην ανάπτυξη της βρεφικής-παιδικής ικανότητας μάσησης που ακολουθούν ένα μέσο πρότυπο σίτισης στα παιδιά-βρέφη που δεν παρουσιάζουν ανατομικά προβλήματα μάσησης ή εγκεφαλικής λειτουργίας:

• Ένα βρέφος ξεκινά να μασά φαγητό τεμαχισμένο σε μικροσκοπικά υδαρή τεμάχια-σβόλους κατά μέσο όρο στους 8,7 μήνες της ζωής του.
• Ένα βρέφος ξεκινά να μασά πολύ μαλακές τροφές κατά μέσο όρο στους 9,4 μήνες.
• Ένα βρέφος ξεκινά να μασά λίγο πιο σταθερές τροφές κατά μέσο όρο στους 10,5 μήνες.
• Ένα βρέφος ξεκινά να μασά και καταπίνει πιο σφιχτές τροφές χωρίς να πνίγεται κατά μέσο όρο στους 12,1 μήνες.
• Ένα βρέφος ξεκινά να  μασά τροφές που παράγουν χυμό κατά μέσο όρο 15,2 στους μήνες.

Η ικανότητα μάσησης των μη αλεσμένων τροφών στα βρέφη και στα πολύ μικρά παιδιά εξαρτάται από τις μασητικές εμπειρίες του βρέφους και την ικανότητα των χειλιών, της γλώσσας και της γνάθου να λειτουργούν ως ανεξάρτητες αλλά και ως συνεξαρτώμενες μονάδες. Η ικανότητα μάσησης τροφών που παρουσιάζουν σκληρότητα, συνεκτικότητα και διαφορετική υφή επηρεάζεται επίσης από τον αριθμό των δοντιών που έχουν ήδη ανατείλει μέσα στην στοματική κοιλότητα και είναι λειτουργικά στα πρώτα 2 χρόνια της ζωής. Τα παιδιά δεν αποκτούν τους δεύτερους γομφίους τους μέχρι την ηλικία των 20-24 μηνών και επομένως δεν είναι καλά εξοπλισμένα με δόντια για το άλεσμα των σωματιδίων της τροφής μέχρι εκείνη την στιγμή. Τα παιδιά συνήθως επιτυγχάνουν ένα ενήλικο πρότυπο μυϊκής ενεργοποίησης για τα στοματικά και φαρυγγικά στάδια της κατάποσης μετά την ηλικία των 4 ετών.

Για να αποφευχθεί ο τυχαίος πνιγμός (πνιγμονή) από τροφές, οι περισσότερες παιδιατρικές οδηγίες συνιστούν την καθυστέρηση της εισαγωγής σκληρών ξηρών τροφών μέχρι την ηλικία των 3 ετών, όταν και έχουν θα αναπτυχθεί σχετικά επαρκώς οι δεξιότητες δαγκώματος και μάσησης.

Η ικανότητα μάσησης στα παιδιά: κίνδυνος πνιγμού

Παράγοντες που σχετίζονται με τον κίνδυνο πνιγμού σχετιζόμενο με τροφές κατά την διάρκεια της σίτισης σε βρέφη και παιδιά αποτελούν:

• (1) η ανεπαρκής οδοντοστοιχία των βρεφών-παιδιών,
• (2)η δύσκολη-σκληρή ή κολλώδης υφή των τροφίμων,
• (3) η ταυτόχρονη παρουσία νευρομυϊκής νόσου (π.χ. εγκεφαλική παράλυση),
• και (4) μη επαρκής επίβλεψη των παιιδιών κατά τη διάρκεια του φαγητού.

⊗Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Συμβουλεύεσθε πάντοτε τον παιδίατρο σας.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1. Carruth BR, Skinner JD. “Feeding behaviours and other motor development in healthy children (2–4 months)“. J Am Coll Nutr. 2002.
2. Raut VV, McKee GJ, Johnston BT. “Effect of bolus consistency on swallowing—does altering consistency help?” Eur Arch Otorhinolaryngol. 2001.
3. Κατριού Δ. – Κρεμενόπουλος Γ. – Παντελιάδης Χ. «Παιδιατρική», Δ.Ε.Π, Τομέας Υγείας Παιδιού, Ιατρική σχολή Α.Π.Θ, (Θεσσαλονίκη 1997).