Τύποι λιπαρών οξέων και επίδραση στην χοληστερόλη

Γνωρίζετε την επίδραση που παρουσιάζουν στην χοληστερόλη του αίματος αλλά και στα τριγλυκερίδια οι διάφοροι τύποι λιπαρών οξέων της διατροφής μας; Ποιες τροφές περιέχουν «καλά» και ποιες «κακά» λιπαρά οξέα;

Πολλές από τις στοχευμένες κλινικές μελέτες των τελευταίων 50 ετών έχουν αναδείξει την μεγάλη σημασία των διατροφικών παραγόντων και ιδιαίτερα της πρόσληψης λιπαρών οξέων από την διατροφή στην διαμόρφωση του λιπιδαιμικού προφίλ των ατόμων (ή με άλλα λόγια στην διαμόρφωση των επιπέδων των λιπιδίων στον ορό του αίματος).

Τύποι λιπαρών οξέων: ποιοι είναι οι τύποι των λιπαρών οξέων που προσλαμβάνουμε από τις τροφές μας;

Από την διατροφή μας μπορούμε να προσλάβουμε τους εξής τύπους «καλών» και «κακών» λιπαρών οξέων:

Κακά λιπαρά οξέα:

1. Κορεσμένα λιπαρά οξέα: Πρόκειται για το παλμιτικό, μυριστικό και το λαυρικό οξύ. Είναι ο κυριότερος τύπος λιπαρών οξέων της διατροφής μας ο οποίος αυξάνει σημαντικά την κακή LDL χοληστερόλη. Σχετίζονται ευθέως με την εμφάνιση αθηρωματικής πλάκας και την επιδείνωση της ήδη υπάρχουσας. Κάθε αύξηση της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών οξέων κατά 1% στην επί τοις 100 % συνολική πρόσληψη ημερήσιων θερμίδων, αυξάνει την κακή LDL χοληστερόλη κατά 2% στον ορό του αίματος. Η μείωση της συνολικής πρόσληψης αυτών των λιπαρών οξέων οδηγεί ευθέως στην μείωση της ολικής χοληστερόλης (CHOL) και της LDL (μελέτες DELTA, Befit και πολλές άλλες). Περιέχονται στο λίπος του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων, στο λίπος του κατσικιού και του αρνιού, στο τυρί και ιδιαίτερα στο κατσικίσιο τυρί και τα προϊόντα από κατσικίσιο γάλα. (Το κρέας του αρνιού και του κατσικιού εσφαλμένα θεωρούνται πιο «υγιεινά!» κρέατα).
2. Trans μονοακόρεστα λιπαρά οξέα: πρόκειται για τα trans στερεοϊσομερή του φυσικού cis- λινελαϊκού οξέος που παράγονται από την υδρογόνωση και άρα την στερεοποίηση των ακόρεστων λιπαρών οξέων, τα οποία αλλάζουν μορφή και γίνονται trans μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Υπάρχουν σε όλες τις σκληρές μαργαρίνες αλλά και σε κάποιο μικρότερο ποσοστό στις μαλακές μαργαρίνες, στο λίπος του μοσχαριού (το οποία εσφαλμένα θεωρείται άλιπο κρέας), στο φυσικό βούτυρο, στο λίπος του γάλακτος, στο φοινικέλαιο, ΣΤΟ ΓΑΛΑ-ΤΟ ΓΙΑΟΥΡΤΙ- ΤΗΝ ΚΡΕΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ ΚΑΡΥΔΑΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥΣ, στα μπισκότα του εμπορίου καθώς και σε πολλά είδη πρόχειρου φαγητού. Η διαιτητική πρόσληψη τέτοιων λιπαρών οξέων έστω και στο 3% των συνολικών λιπαρών της διατροφής μας, αυξάνει την LDL κακή χοληστερόλη (σε μικρότερο όμως βαθμό από ότι τα κορεσμένα λιπαρά οξέα). Εάν το ποσοστό αυτών των λιπαρών οξέων ανέλθει στο 6% των λιπαρών της διατροφής μας, τότε μειώνει τα επίπεδα της HDL καλής χοληστερόλης (τα οποία πρέπει να είναι αυξημένα) ταυτόχρονα με την αύξηση της LDL. Σχετίζονται επίσης ευθέως με την κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

Καλά λιπαρά οξέα:

1. ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: Τα βρίσκουμε στα λιπαρά ψάρια (σολομό, σκουμπριά, λαβράκια, γαλέο, σαρδέλες, τόνος) και στα ιχθυέλαια (συμπεριλαμβανομένων των λαδιών πλήρωσης της κονσέρβας των ψαριών καθώς και στα συμπληρώματα διατροφής ιχθυελαίων όπως το μουρουνέλαιο), στον λιναρόσπορο (όταν θρυμματισθεί), στο λάδι μουστάρδας και στο λινέλαιο. Ασκούν προστατευτική δράση έναντι της στεφανιαίας νόσου και του αιφνίδιου θανάτου που οφείλεται στην στεφανιαία νόσο (μελέτες DART και Lyon Diet Heart Study). Η κύρια τους επίδραση τα επίπεδα λιπιδίων του οργανισμού είναι ότι ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΑ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ ενώ παρουσιάζουν επιβεβαιωμένη αντι-αρρυθμική, αντι-πηκτική  και αντιφλεγμονώδη δράση. Τα ω-3 λιπαρά οξέα δεν μειώνουν αισθητά την ολική χοληστερόλη (CHOL) ούτε την LDL «κακή» χοληστερόλη του αίματος.
2. ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: πρόκειται για μια ομάδα λιπαρών οξέων που βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα και συμπληρώματα διατροφής με κυριότερα τα φυτικά έλαια (ηλίανθος και λάδι ηλίανθου, αραβοσιτέλαιο, σόγια, σαφράν) και ο κυριότερος εκπρόσωπος τους είναι το λινελαικό οξύ. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη τους πρέπει να ανέρχεται στο 8%-10% των συνολικών θερμίδων της διατροφής. Μειώνουν τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL κακής χοληστερόλης όταν η διατροφή είναι μειωμένη σε συνολικά λίπη και δεν περιλαμβάνει τα επιβλαβή κορεσμένα λιπαρά οξέα.
3. cis- μονοακόρεστα λιπαρά οξέα: το πιο συχνό λιπαρό οξύ της ομάδας αυτής είναι ελαικό οξύ που περιέχεται στο ελαιόλαδο και τις ελιές ή βρίσκονται γενικότερα στο αβοκάντο και στους ξηρούς καρπούς. Όταν η διατροφή είναι φτωχή σε κορεσμένα «κακά» λιπαρά και πλούσια σε ελαικό οξύ, παρατηρείται μείωση της ολικής χοληστερόλης του αίματος (CHOL) και μείωση της LDL. Όταν η πρόσληψη των συνολικών λιπαρών της διατροφής δεν ξεπερνά το 30% εκ των οποίων το 15% από λιπαρά οξέα αυτής της ομάδας (δίαιτες εξαιρετικά χαμηλών λιπαρών για υποτιθέμενη γρήγορη απώλεια βάρους), ΔΕΝ παρατηρείται αύξηση της καλής HDL χοληστερόλης του αίματος, παρά μόνο μείωση της LDL.

Τύποι λιπαρών οξέων και επίδραση στην χοληστερόλη: αυξάνεται η χοληστερόλη σε όλους του ανθρώπους το ίδιο;

Οι συνέπειες της κατανάλωσης τροφίμων πλούσιων σε επιβλαβή λιπαρά οξέα δεν είναι παρόμοιες για όλους τους ανθρώπους. Ορισμένα άτομα έχουν χαμηλή ευαισθησία και δεν αυξάνουν δραματικά την χοληστερόλη του πλάσματος του αίματος μετά από την κατανάλωση τέτοιων τροφίμων, υπάρχουν όμως και άλλα άτομα με υψηλή ευαισθησία που επηρεάζονται δραματικά, διαδικασία που παρουσιάζει γενετική και κληρονομικά γενετική βάση. Σημαντικοί είναι επίσης και άλλοι παράγοντες που δρουν συνεργατικά στην αύξηση της χοληστερόλης του αίματος όπως η ηλικία, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και όπως προαναφέρθηκε, η κληρονομικότητα.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

ΠΗΓΕΣ :

1. Αντώνιος Ζαμπέλας : «κλινική διαιτολογία & διατροφή με στοιχεία παθολογίας», Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη, (Θεσσαλονίκη 2007).

2.Αντωνία Τριχοπούλου: «ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΑΓΗΤΩΝ», 3^η έκδοση, εργαστήριο υγιεινής και επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών (επιστημονικές εκδόσεις Παρισιανού, Αθήνα

3.Δ.ΜΠΟΣΚΟΥ : «Χημεία τροφίμων», εκδόσεις Γαρταγάνη, (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004).