Τι γνωρίζεις για την ύπνωση;

Τι είναι η ύπνωση; Ποια είναι τα οφέλη της; Ποιοι άνθρωποι είναι πιο επιδεκτικοί στην ύπνωση;

Τι γνωρίζεις για την ύπνωση;

Όταν σκεφτόμαστε την ύπνωση, οι περισσότεροι άνθρωποι φέρνουμε στο μυαλό μας τους υπνωτισμένους ανθρώπους σε μια κατάσταση κάτω από την απόλυτη επήρεια του υπνωτιστή, ο οποίος δίνει εντολές και ελέγχει την σκέψη και τις αντιδράσεις των ατόμων είτε θεωρούμε ότι το άτομα που υφίσταται την ύπνωση θυμούνται ξεχασμένες αναμνήσεις ή αλληλεπιδρούν με παράξενους τρόπους με το περιβάλλον. Τίποτα όμως από αυτά δεν είναι αληθές.

Η ύπνωση είναι μια κοινωνική διάδραση-διαντίδραση, ανάμεσα σε ένα πρόσωπο που δίνει οδηγίες (ο υπνωτιστής), οι οποίες οδηγούν στην αλλαγή της υποκειμενικής εμπειρίας του κόσμου ενός άλλου ατόμου (του «υπνωτισμένου») κατά την διάρκεια της. Είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει εστιασμένη προσοχή, μειωμένη περιφερειακή επίγνωση και αυξημένη ικανότητα ανταπόκρισης. Η όλη ουσία της ύπνωσης σκοπεύει στο να οδηγήσει τα άτομα στην προσδοκία ότι θα συμβούν κατά την ύπνωση πράγματα που είναι έξω από την συνειδητή τους βούληση.

Πως γίνεται η ύπνωση;

Για να υπνωτιστεί το άτομο, ο υπνωτιστής συνήθως ζητά από αυτό να καθίσει κάπου αναπαυτικά και ήσυχα και να εστιάσει σε κάποιο αντικείμενο που κινείται ή σε κάποιο σταθερό σημείο στον τοίχο ή στον χώρο. Στην συνέχεια ο υπνωτιστής κάνει υποδείξεις σχετικά με το τι επίδραση θα έχει στο άτομο η διαδικασία της ύπνωσης, υποδείξεις που οδηγούν σε αλλαγές στην υποκειμενική εμπειρία του κόσμου για το υπνωτιζόμενο άτομο. Για παράδειγμα, ο υπνωτιστής προτείνει αργά, επίμονα και σταθερά συμπεριφορές στις οποίες το άτομο θα πρέπει να συγκεντρωθεί για να εκτελέσει όπως «τα βλέφαρα σου κλείνουν σιγά-σιγά» ή «το σώμα σου βαραίνει» ή ακόμα και άλλες υποδείξεις τις οποίες στις οποίες το άτομο δεν θα επιδίδονταν κανονικά χωρίς την ύπνωση. Αυτές οι συμπεριφορές ακολουθούνται από το άτομο απλώς επειδή αυτό έχει συγκεντρωθεί υπερβολικά σε αυτές.

Ποιοι άνθρωποι είναι πιο επιδεκτικοί στην ύπνωση;

Η επιδεκτικότητα στην ύπνωση ποικίλλει για τα άτομα σε μεγάλο βαθμό. Προφανώς δεν είναι όλα τα άτομα επιδεκτικά στην ύπνωση. Κάποια υπνωτίζονται εύκολα ενώ τα περισσότερα άτομα επηρεάζονται μέτρια ή μένουν τελείως ανεπηρέαστα. Ο καλύτερος δείκτης για τα άτομα που φαίνεται πως όντως θα επηρεαστούν από την ύπνωση σχετίζεται με την ίδια την κρίση των ατόμων: εάν τα ίδια νομίζουν ότι θα υπνωτιστούν, τότε ενδεχόμενα θα το πράξουν με ευκολία. Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι άτομα με ζωηρή φαντασία ή άτομα τα οποία απορροφώνται εύκολα από δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση ταινιών, είναι όντως περισσότερο επιδεκτικά στην διαδικασία της ύπνωσης.

Αποτελέσματα της ύπνωσης

Τα πραγματικά αποτελέσματα της ύπνωσης διαφέρουν από αυτά που βλέπουμε σε σόου επί σκηνής.

• Η πραγματική ύπνωση μπορεί να επιφέρει σημαντικές βιολογικές αλλαγές στο σώμα όπως η υπνωτική αναλγησία, η μείωση δηλαδή του πόνου στα άτομα που είναι επιδεκτικά στην ύπνωση, δράση που χρησιμοποιείται σήμερα σε άτομα για τον έλεγχο του πόνου στην γέννα, σε χειρουργικές ή οδοντιατρικές επεμβάσεις. Στην έρευνα των Stern at all το 1977,  η ύπνωση βρέθηκε πιο αποτελεσματική στην αναλγησία σε σχέση με την μορφίνη, τον βελονισμό, την ασπιρίνη ή την διαζεπάμη.
• Η ύπνωση βοηθά τα άτομα να ελέγχουν νοητικές διεργασίες οι οποίες θεωρούνται ότι βρίσκονται σε αποκλειστικό συνειδητό έλεγχο και αυτό οφείλεται στην αλλαγή της υποκειμενικής αντίληψης των υπνωτισμένων ατόμων για τα όσα βιώνουν την στιγμή του υπνωτισμού, καθώς παρατηρούνται μετρήσιμες αλλαγές στην εγκεφαλική τους δραστηριότητα.
• Κατά την διάρκεια της ύπνωσης, το άτομο θεωρείται ότι έχει αυξημένη εστίαση, συγκέντρωση και λεκτική ανταπόκριση, η χρήση όμως της ύπνωσης ως μορφής θεραπείας για την ανάκτηση και την αναγνώριση και αντιμετώπιση του πρώιμου ή απωθημένου τραύματος είναι αμφιλεγόμενη.
• Η ύπνωση μπορεί να υπονομεύσει την μνήμη κατά την στιγμή της ύπνωσης, καθώς άτομα επιδεκτικά σε αυτήν μπορεί να βιώσουν την μετα-υπνωτική αμνησία μόνο όμως σε εκείνη την περίπτωση στην οποία έχουν υποδειχθεί από τον υπνωτιστή να ξεχάσουν εντελώς την διαδικασία. Στις περιπτώσεις αυτές, η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι αναμνήσεις που χάθηκαν κατά την διάρκεια της ύπνωσης μπορούν να επανακτηθούν πάλι μέσω της ίδιας διαδικασίας και κατόπιν υπόδειξης του υπνωτιστή.
• Η έρευνα έχει επίσης δείξει ότι η ύπνωση ενός ατόμου μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό ψευδών αναμνήσεων, ιδιαίτερα κατόπιν υποδείξεων των υπνωτιστών. Για τον λόγο αυτό, είχε επικρατήσει στο παρελθόν η λανθασμένη άποψη ότι τα άτομα που υφίστανται ύπνωση μπορούν να ανακαλέσουν μνήμες που έχουν απωθηθεί στο παρελθόν, να απωθήσουν συμπεριφορές που σχετίζονται με την βουλιμία και την υπερφαγία, στην πραγματικότητα όμως δεν ήταν τίποτε άλλο παρά υποδείξεις των υπνωτιστών.

⊗Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Εάν πρόκειται να ζητήσετε για να λάβετε τέτοιες υπηρεσίες, να είστε σίγουροι για την καταλληλότητα των επαγγελματιών που θα τις διεξαγάγουν. Ζητήστε να μάθετε για την εκπαίδευση τους καθώς και για τις διαπιστεύσεις τους.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1.  Hall, Harriet (2021). «Hypnosis revisited». Skeptical Inquirer.
2. D.L Schacter, D.T. Gilbert, D.M Wegner, M.K Nock. «Εισαγωγή στην Ψυχoλογία«, (εκδόσεις Gutenberg, 2018).