Ραδιοφάρμακα και διατροφική προετοιμασία

Ραδιοφάρμακα και διατροφική προετοιμασία: το άτομο του μολυβδένιου, πρωταρχικού στοιχείου για την δημιουργία του τεχνητίου.

Ραδιοφάρμακα και διατροφική προετοιμασία

Τι είναι τα ραδιοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για την διενέργεια συγκεκριμένων εξετάσεων; Πώς τα χρησιμοποιούμε και τι προετοιμασία χρειάζεται πριν την λήψη τους;

Τι είναι ραδιοφάρμακα;

Η Πυρηνική Ιατρική χρησιμοποιεί πολύ συχνά τα ραδιενεργά σκευάσματα ή αλλιώς ραδιοφάρμακα, για διαγνωστικούς ή ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς, κατά την διενέργεια συγκεκριμένων εξετάσεων με την βοήθεια ειδικών απεικονιστικών ή θεραπευτικών μηχανημάτων.

Τα ραδιοφάρμακα αυτά δημιουργούνται από την συνένωση ενός μη ραδιενεργού βιολογικά ενεργού μορίου ή χημικής ουσίας, μαζί με μια καθαρά ραδιενεργή ουσία (ή αλλιώς ραδιονουκλίδιο).

Οι ραδιενεργές αυτές ουσίες, είναι στην ουσία ασταθείς ραδιενεργοί πυρήνες, οι οποίοι εκπέμπουν ακτινοβολία ικανής διεισδυτικής ικανότητας στο ανθρώπινο σώμα, ώστε η συγκέντρωση και η καθήλωση τους στο σώμα να καταγράφεται από κατάλληλα απεικονιστικά ή άλλα συστήματα, όπως η γ κάμερα ή οι φορητοί ανιχνευτές ραδιενέργειας. Επιπρόσθετα, τα ραδιοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς, τα λεγόμενα ραδιοθεραπευτικά σκευάσματα, προκαλούν τοπικά στο επιθυμητό σημείο στο οποίο εφαρμόζονται, συγκεκριμένη θεραπευτική δράση σε συγκεκριμένη επιθυμητή δόση και συγκέντρωση.

Το τεχνήτιο

Το πιο συνηθισμένο ραδιονουκλίδιο που χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς είναι το τεχνήτιο. Το 43ο στη σειρά στοιχείο του Διεθνούς Περιοδικού Πίνακα είναι το τεχνήτιο. Είναι το πρώτο τεχνητά δημιουργημένο ραδιενεργό στοιχείο του περιοδικού πίνακα, η ραδιενέργεια του οποίου επιτρέπει την χρήση του στην ιατρική απεικόνιση. Η δημιουργία του πραγματοποιήθηκε το 1937 από Ιταλούς επιστήμονες με την βοήθεια του μολυβένιου, εμφανίζεται όμως και στην φύση σε πολύ μικρές ποσότητες. Είναι το ελαφρύτερο στοιχείο του οποίου τα ισότοπα είναι όλα ραδιενεργά και κατά συνέπεια διασπώνται σε άλλα στοιχεία, χρήσιμα στην ιατρική επιστήμη. Παράγεται ως υποπροϊόν της πυρηνικής σχάσης σε πυρηνικούς αντιδραστήρες ή σε ειδικές γεννήτριες και έχει επίσης ανακαλυφθεί ότι σχηματίζεται σε διαδικασίες εγκλωβισμού των νετρονίων από τα αστέρια στο σύμπαν. Μια μορφή ισοτόπου, το τεχνήτιο-99 χρησιμοποιείται ως ραδιενεργός ανιχνευτής για την απεικόνιση βλαβών διαφόρων οργάνων του ανθρωπίνου σώματος μέσω ειδικών εξετάσεων, των σπινθηρογραφημάτων. Στην ιατρική επιστήμη εκτός από το τεχνήτιο, χρησιμοποιούνται και άλλα ραδιοφάρμακα.

Ειδικές γεννήτριες παραγωγής τεχνητίου

Τα ραδιοφάρμακα χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες:

Η χορήγηση ενός ραδιοφαρμάκου για διαγνωστικούς ή/και θεραπευτικούς σκοπούς, γίνεται κατά κύριο τρόπο ενδοφλεβίως ενώ πιο σπάνια γίνεται με κατάποση από του στόματος (per os) σε μορφή κάψουλας ή με ενδομυϊκή ένεση ή ενδοαρτηριακά ή υποδόρια ή μέσω της εισπνοής. Τα ραδιοφάρμακα χορηγούνται σε μορφή διαλύματος (ενδοφλέβια ή per os), ως εναιωρήματα (σε μορφή κολλοειδών ή μικροσφαιριδίων), ως αεροζόλη (για το σπινθηρογράφημα αερισμού των πνευμόνων), ως επισημασμένα έμμορφα συστατικά του αίματος (όπως τα επισημασμένα λευκοκύτταρα) ή ως κάψουλες (όπως το ραδιενεργό Ιώδιο, 131 I). Τα ραδιοφάρμακα αμέσως μετά την ενδοφλέβια χορήγηση τους κατανέμονται αμέσως στον ενδοαγγειακό χώρο και επειδή είναι κυρίως υδατοδιαλυτά, φθάνουν στο όργανο στόχο μέσω των τριχοειδών αγγείων του οργανισμού. Τα ραδιοφάρμακα χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες:

Τα ραδιοφάρμακα που κατανέμονται στο σώμα μέσω της αιματικής ροής και καθηλώνονται στο όργανο στόχο με μη ειδικό τρόπο (perfusion tracers),
Τα ραδιοφάρμακα που κατανέμονται στο σώμα μέσω της αιματικής ροής αλλά καθηλώνονται στο όργανο στόχο μέσω ειδικών βιοχημικών διεργασιών ή υποδοχέων.

Μετά τη χορήγησή τους, όλα τα ραδιοφάρμακα μεταβολίζονται και διασπώνται κυρίως στο ήπαρ, όπου μπορεί:

Να αποδεσμευτούν από το ραδιονουκλίδιο, ενώ το υπόλοιπο μόριο (το μη ραδιενεργό) να διατηρηθεί ακέραιο.
Να αποδεσμευτούν από το ραδιονουκλίδιο και στη συνέχεια το υπόλοιπο μόριο (το μη ραδιενεργό) να διασπαστεί.
Να υδρολυθούν ή να διασπαστούν μέσω ειδικών ενζύμων του οργανισμού.
Να απεκκριθούν συνηθέστερα από το ουροποιητικό ή γαστρεντερικό σύστημα, χωρίς την παραμικρή μεταβολή έχοντας εκτελέσει την αποστολή τους.