Πως γίνεται το μαύρισμα του δέρματος;

Το μαύρισμα του δέρματος θεωρείται λανθασμένα ως σημάδι καλής υγείας ή ευεξίας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για προσαρμοστικό μηχανισμό του δέρματος από την επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία με σκοπό την προστασία του. Πώς όμως γίνεται το μαύρισμα του δέρματος;

Το μαύρισμα του δέρματος

Η ακτινοβολία του ήλιου προκαλεί αύξηση της ταχύτητας διαίρεσης (μίτωσης) των κυττάρων της βασικής στιβάδας του δέρματος. Τα νέοσχηματιζόμενα κύτταρα «ταξιδεύουν» προς την εξωτερική στιβάδα και την επιδερμίδα προκαλώντας την σταδιακή πάχυνση της κερατίνης στιβάδας του δέρματος, μετά από την αρχική έκθεση του δέρματος στην ακτινοβολία του ήλιου. Το αυξημένο πάχος της επιδερμίδας έχει ως σκοπό να απορροφά ή να σκεδάζει (να αντανακλά) την προσπίπτουσα ακτινοβολία του ήλιου με αποτέλεσμα την προστασία του δέρματος από τις επιβλαβείς ακτίνες UV (UVA και UVB).

Το μαύρισμα του δέρματος μετά την αρχική έκθεση στον ήλιο, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αυξημένη η παραγωγή μελανίνης από το δέρμα λόγω της εισχώρησης των ακτίνων του ηλίου στις στιβάδες του δέρματος, μέχρι να προλάβει ο οργανισμός να ολοκληρώσει την πάχυνση των εξωτερικών του στιβάδων. Το ήδη αυξημένο πάχος της κερατίνης στιβάδας στις παλάμες των χεριών και των ποδιών είναι ο λόγος για τον οποίο τα σημεία αυτά δεν μαυρίζουν όπως τα υπόλοιπα.

Το μαύρισμα του δέρματος: τα είδη της μελανίνης

Η μελανίνη είναι η χρωστική ουσία η οποία ευθύνεται για το χρώμα του δέρματος στους ανθρώπους. Η παραγωγή της από εξειδικευμένα κύτταρα, τα μελανινοκύτταρα που βρίσκονται στην βασική στιβάδα του δέρματος κάτω από την κερατίνη στιβάδα και την επιδερμίδα, χρησιμοποιεί το αμινοξύ τυροσίνη και ευθύνεται για την ικανότητα μαυρίσματος των ατόμων. Υπάρχουν 2 είδη μελανίνης: 

• Η ευμελανίνη: είναι σκούρα χρωστική στις αποχρώσεις του καφέ και του μαύρου και προκαλεί έντονο μαύρισμα. Τα σκουρόχρωμα άτομα που την παράγουν, μαυρίζουν εύκολα.
• Η φαιομελανίνη: είναι ανοιχτόχρωμη, κόκκινη, ροδαλή ή ανοιχτοκίτρινη χρωστική και προκαλεί ανοιχτόχρωμο μαύρισμα. Τα άτομα με ανοιχτό χρώμα δέρματος, κόκκινα μαλλιά και ανοιχτόχρωμα μάτια παράγουν ως επί το πλείστον φαιομελανίνη και μαυρίζουν πολύ δύσκολα έως καθόλου. Απαραίτητο αμινοξύ για τον σχηματισμό της φαιομελανίνης είναι η κυστεΐνη.

Ο συνδυασμός της ποσότητας των ειδών μελανίνης που παράγονται από τον οργανισμό καθορίζει και το χρώμα της ίριδας του ματιού. Ο ρυθμός παραγωγής της μελανίνης ελέγχεται από την μελανοτρόπο ορμόνη, που εκκρίνεται από την υπόφυση στον εγκέφαλο. Διαταραχές στην παραγωγή της μελανίνης οδηγούν κατά περίπτωση σε σχηματισμό σκούρων ή ανοιχτόχρωμων κηλίδων στην επιφάνεια του δέρματος (μελανχρώσεις του δέρματος που βλέπουμε κυρίως στην εγκυμοσύνη).

Διακρίνουμε 3 είδη μαυρίσματος στο δέρμα:

• Το άμεσο μαύρισμα: προκαλείται από την ακτινοβολία του ήλιου που βρίσκεται κοντά στο φάσμα του ορατού φωτός (300-600 nm). Οφείλεται στην οξείδωση της μελανίνης η οποία βρίσκεται ήδη πολύ κοντά στην επιφάνεια του δέρματος και προκαλεί το άμεσο σκούρο μαύρισμα, αμέσως μετά την έκθεση στον ήλιο. Το άμεσο μαύρισμα φτάνει στο μέγιστο 1 ώρα μετά την έκθεση στο ηλιακό φως και εξασθενεί 2-3 ώρες μετά.
• Το επιβραδυνόμενο μαύρισμα: προκαλείται από την ακτινοβολία UVA και UVB και οφείλεται στην οξείδωση της μελανίνης που βρίσκεται στην βασική στιβάδα του δέρματος. Αρχίζει 1 ώρα μετά την έκθεση στον ήλιο και εξασθενεί μετά από 4-8 ώρες.
• Το πραγματικό μαύρισμα: που αρχίζει 2 ημέρες μετά την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, μεγιστοποιείται μετά από 2-3 εβδομάδες και εξασθενεί σημαντικά μετά από 6 μήνες. Οφείλεται στην UVA, την UVB και την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε συνδυασμό με την αύξηση της παραγωγής της μελανίνης (μελανινογένεση) στα μελανινοκύτταρα.

Το μαύρισμα του δέρματος εξαρτάται από:

• Την περιεκτικότητά του σε μελανίνη και αλλά και σε καροτένιο.
• Τον αριθμό των αγγείων που βρίσκονται στο εσωτερικό του δέρματος (στο χόριο).
• Την ποσότητα του αίματος που ρέει σε αυτά τα αγγεία.
• Τα μελανινοκύτταρα δεν κατανέμονται τυχαία μεταξύ των κερατινοκυττάρων, αλλά βάσει κάποιου προτύπου κατανομής και ο αριθμός τους σε αυτό το πρότυπο κατανομής, καθορίζει την έκταση του μαυρίσματος.

⊗Το μαύρισμα του δέρματος ΔΕΝ αποτελεί σε καμία περίπτωση ακίνδυνη διαδικασία για τον οργανισμό. 

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1. Καίτη Μουλοπούλου Καρακίτσου «Μαθαίνω να φροντίζω το δέρμα μου» (Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2001)