Μέτρηση οστικής πυκνότητας και οστεοπόρωση

Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες με τον πλέον γηρασμένο πληθυσμό. Η οστεοπόρωση θεωρείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ) κατάσταση υγείας που υποβαθμίζει σημαντικά την ποιότητα ζωής, αυξάνει το κόστος υπηρεσιών υγείας και σχετίζεται ευθέως με σοβαρά κατάγματα, περιορισμό της αυτονομίας, συννοσηρότητα και αυξημένη ανάγκη για νοσηλεία ή μακροχρόνια φροντίδα υγείας.

Τι είναι η  οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι μια προοδευτική συστηματική σκελετική νόσος που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα (μάζα), μικρο-αρχιτεκτονική επιδείνωση του οστίτη ιστού που συνεπάγεται την  αύξηση της ευθραυστότητας των οστών, την μείωση της αντοχής τους και άρα της συχνότητας των καταγμάτων. Απασχολεί όχι μόνο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά και άτομα άνω των 50 ετών, συχνότερα γυναίκες και ιδιαίτερα γυναίκες στην εμμηνόπαυση. Υπολογίζεται ότι το 1/3 των γυναικών και το 1/5 των ανδρών άνω των 50 ετών θα υποστούν κάποιου είδους οστεοπορωτικό κάταγμα στην ζωή τους, ενώ κάθε οστεοπορωτικό κάταγμα έχει περίπου 85% πιθανότητες να συσχετισθεί με κάποιο άλλο νεότερο κάταγμα του σκελετού. Ειδικότερα, το κάταγμα ισχίου εμφανίζει 20-25% πιθανότητες να αποβεί μοιραίο για την ζωή. Η πλειονότητα των ατόμων ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΟΣΤΕΠΟΡΩΣΗ ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για τον περιορισμό των πιθανοτήτων κατάγματος.

Οστεοπόρωση και πρόληψη

Η πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι εφικτή και σχετίζεται με την σωστή διατροφή, την άσκηση, την αποφυγή του καπνίσματος και του υπερβολικού αλκοόλ. Κυρίαρχο ρόλο στην διατροφή παίζουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα που είναι πλούσια σε ασβέστιο ( πλήρως απορροφήσιμο από τον οργανισμό) και βιταμίνη D, τα αυγά, το άλιπο κρέας καλής ποιότητας, τα φαρμακευτικό ασβέστιο και τα αντίστοιχα συμπληρώματα διατροφής, η πρόσληψη πρωτεΐνης σε 1 με 1,2 γραμμάριων ανά κιλό σωματικό βάρους που δεν πρέπει να πέφτει κάτω από τα 0,8 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους.

Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι η πρόσληψη των γαλακτοκομικών προϊόντων δεν πρέπει να σταματά σε μεγάλη ηλικία, καθώς το ασβέστιο εξακολουθεί να απορροφάται από τον οργανισμό των ηλικιωμένων, ενώ τα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών περιέχουν εξίσου σημαντικό ποσοστό ασβεστίου και σημαντικά χαμηλή ποσότητα λιπαρών οξέων.

Η καθημερινή άσκηση είναι σημαντική έστω και με μορφή 30 λεπτών βαδίσματος ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ βοηθά δε στην διέγερση του οστίτη ιστού, ενώ η επάρκεια της βιταμίνης D είναι σημαντική όχι μόνο για την υγεία του μυοσκελετικού συστήματος αλλά και του νευρικού ή ανοσοποιητικού. Στην χώρα μας, λανθασμένα θεωρούμε ότι η ηλιοφάνεια καλύπτει τις ανάγκες σύνθεσης της βιταμίνης D από τον οργανισμό και αν υπάρχει έλλειψη, απαιτείται συμπλήρωμα της βιταμίνης όπου και όταν αυτό είναι απαραίτητο.

Μέτρηση οστικής πυκνότητας και οστεοπόρωση

Όλες οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και οι άντρες το αργότερο μέχρι τη ηλικία των 65 ετών είναι σημαντικό να ελέγχονται για το ενδεχόμενο οστεοπόρωσης, με την ειδική μέτρηση οστικής πυκνότητας. Γίνεται στην οσφυϊκή μοίρα  της σπονδυλικής στήλης  για τις ηλικίες πριν των 60 ετών  ή εναλλακτικά στο άνω άκρο του μηρού ή το ισχίο από την ηλικία των 60 ετών και άνω. Η πλέον ενδεδειγμένη μέτρηση είναι η DΕΧΑ (η μέτρηση της απορρόφησης των ακτίνων Χ διπλής ενεργείας).  Η μέτρηση κατατάσσει τα άτομα σε κατηγορίες ανάλογα με το T-score που λαμβάνουν, συγκρίνοντας στην ουσία την οστική μάζα του εξεταζόμενου με την αντίστοιχη οστική μάζα γυναίκας ή άνδρα ηλικίας 30 ετών (όπου η πυκνότητα των οστών βρίσκεται ιδανικά στην κορύφωση της).

Διαβάθμιση των T-score

• T-score από -1 και υψηλότερο: φυσιολογική οστική πυκνότητα

 

• –1 έως -2,5: χαμηλή οστική πυκνότητα (οστεοπενία) αλλά όχι οστεοπόρωση

 

• –2,5 και χαμηλότερο : οστεοπόρωση.

 

• Ακόμα πιο χαμηλό : ακόμα πιο σημαντικού βαθμού οστεοπόρωση.

 

Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ:

·        Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μικρότερης των 65 ετών ηλικίας που έχουν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης

·        Όλες τις γυναίκες άνω των 65 ετών ανεξαρτήτως παραγόντων κινδύνου

·        Γυναίκες ή άνδρες που λαμβάνουν κορτιζόνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα (άνω των 3 μηνών) σε δόση ίση ή μεγαλύτερη των 7,5mg πρενδιζολόνης

·        Γυναίκες ή άνδρες που έχουν υποστεί κατάγματα μετά από ελαφρύ τραυματισμό

·        Γυναίκες ή άνδρες που ακτινολογικά εμφανίζουν σπονδυλικές παραμορφώσεις

·        Γυναίκες ή άνδρες που παρακολουθούνται κατά την θεραπεία αποκατάστασης της οστεοπόρωσης τους

ΠΗΓΕΣ

1. Αντώνιος Ζαμπέλας : «κλινική διαιτολογία & διατροφή με στοιχεία παθολογίας», Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη, (Θεσσαλονίκη 2007).
2. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τμήμα Ιατρικής, Τομέας Νευροεπιστημών, Ι. Λογοθέτης, Ι.Μυλωνάς: «ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ», UNIVERSITY STUDIO PRESS, (Θεσσαλονίκη, 2004)
3. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τμήμα Ιατρικής, Τομέας Παθολογίας : «ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ», UNIVERSITY STUDIO PRESS, (Θεσσαλονίκη, 1998)