Κορτιζόνη και παρενέργειες

Η κορτιζόνη ή  η υδροκορτιζόνη ή αλλιώς τα κορτικοστεροειδή ή απλά κορτικοειδή αποτελούν από τα δραστικότερα φάρμακα που διατίθενται για την αντιμετώπιση πληθώρας συμπτωμάτων, νοσημάτων ή νοσογόνων καταστάσεων. Όπως όλα τα φάρμακα έτσι και η κορτιζόνη έχει πολλές και σοβαρές παρενέργειες που σχετίζονται τόσο με την δοσολογία, όσο και με το χρονικό διάστημα λήψης της ή την δραστική μορφή με βάση την οποία χορηγείται στους ασθενείς.

Τι είναι η κορτιζόνη και τι η κορτιζόλη;

Η κορτιζόνη αποτελεί στην ουσία την πρόδρομη μορφή της ορμόνης κορτιζόλης της οποίας η δραστική μορφή ονομάζεται υδροκορτιζόνη. Η κορτιζόλη συντίθεται στη φλοιώδη μοίρα των επινεφριδίων από την κορτιζόνη, η οποία είναι αδρανής μέχρι να μετατραπεί στη δραστική υδροκορτιζόνη. Ανήκουν στις στεροειδείς ορμόνες.

Η κορτιζόλη υπάγεται στην κατηγορία των γλυκοκορτικοειδών κορτικοστεροειδών που στον οργανισμό προσδένονται σε ειδικούς υποδοχείς-πρωτεΐνες στο αίμα ή σε ειδικούς πυρηνικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο, προκειμένου να δράσει. Είναι το κυριότερο γλυκοκορτικοειδές και στην ουσία αποτελεί μια ορμόνη που παράγεται φυσιολογικά από το φλοιό των επινεφριδίων από την χοληστερόλη, μέσω μιας σειράς εξειδικευμένων αντιδράσεων στις οποίες συμμετέχει και η κορτιζόνη. Η κορτιζόλη θεωρείται η ορμόνη του Στρες γιατί αυξάνεται κατά πολύ σε περιόδους έντονου στρεσαρίσματος των ατόμων. Η οξείδωση της κορτιζόλης την μετατρέπει πάλι στην αδρανή κορτιζόνη έως ότου αυτή να μετατραπεί  ξανά σε δραστική υδροκορτιζόνη.

Ένα συνθετικό παρασκεύασμα της υδροκορτιζόνης (ή αλλιώς της κορτιζόλης) χρησιμοποιείται ευρέως στην ιατρική για την αντιμετώπιση των φλεγμονών, των αλλεργιών, του κνησμού, του άσθματος, του σοκ ή της καταπληξίας καθώς και ορισμένων νεοπλασμάτων. Επίσης χρησιμοποιούνται οι κρέμες με κορτιζόλη για εξωτερική χρήση σε δερματολογικές παθήσεις όπως και τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή σε παθήσεις των πνευμόνων και σοβαρές αλλεργίες.

Κορτιζόλη, δράσεις και χρήσεις

Ο μεταβολισμός των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών που λαμβάνουμε από τις τροφές, η ανταπόκριση στο stress, το ενδοκρινικό και το ανοσοποιητικό σύστημα, οι φλεγμονώδεις αντιδράσεις, ακόμα και το στομάχι ως μέρος του πεπτικού συστήματος, είναι μερικά μόνο από τα σημεία δράσης στα οποία συμμετέχει ενεργά η κορτιζόλη. Είναι επίσης απαραίτητη για τη φυσιολογική παραγωγή της ορμόνης επινεφρίνης από το μυελό των επινεφριδίων.

Κορτιζόνη και παρενέργειες

Η κορτιζόλη (ή αλλιώς υδροκορτιζόνη) παρουσιάζει πολλές άμεσες και έμμεσες παρενέργειες, ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται από του στόματος, σε δόσεις μεγαλύτερες των 10mg πρεδνιζολόνης ή ισοδύναμης δόσης άλλου συνθετικού κορτικοειδούς σκευάσματος. Κυριότερα από του στόματος κορτικοειδή χορηγούνται σε μορφή χαπιών αλλά και παρεντερικά ή ακόμα και ενέσιμα:

• Προκαλούν απώλεια μυϊκής μάζας και αναστολή της ανάπτυξης στα παιδιά,
• εναπόθεση λίπους, παχυσαρκία και ανακατανομή λίπους στον κορμό,
• υπερλιπιδαιμία,
• υπεργλυκαιμία και διαβήτη,
• αντίσταση στην ινσουλίνη και αμηνόρροια,
• οστεοπόρωση και άσηπτες οστικές νεκρώσεις,
• μυοπάθεια,
• καταστολή της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού (ανοσοκαταστολή),
• αύξηση της συχνότητας των λοιμώξεων ή αναζωπύρωση λοιμωδών νοσημάτων,
• ελαττωμένη παραγωγή συνδετικού ιστού και φτωχή επούλωση των τραυμάτων,
• δερματικά αιματώματα ή ακμή,
• αιμορραγίες από το γαστρεντερικό σύστημα, πεπτικό έλκος ή παγκρεατίτιδα,
• καταρράκτη ή γλαύκωμα,
• υπέρταση,
• ψυχικές διαταραχές, συναισθηματικές διαταραχές, κατάθλιψη,
• σε υψηλές συγκεντρώσεις εμφανίζουν αλατοκορτικοειδή δράση, προκαλώντας κατακράτηση ιόντων νατρίου Να (την γνωστή μας κατακράτηση υγρών) και απέκκριση ιόντων καλίου Κ από τους νεφρούς (υποκαλιαιμική αλκάλωση).

 Εισπνεόμενη κορτιζόνη και παρενέργειες

Κατά την διάρκεια χορήγησης κορτιζόνης με εισπνοές, σπάνια παρουσιάζονται συστηματικές παρενέργειες, επειδή η δόση αλλά και η απορρόφηση του φαρμάκου είναι κατά πολύ μικρότερη. Κυριότερα εισπνεόμενα κορτικοειδή χορηγούνται υπό μορφή αερολυμάτων ή κόνεων (σκόνης) και παρουσιάζουν τοπική δράση ενώ έχουν μικρή απορροφησιμότητα από τους βλεννογόνους και μπορεί να προκαλέσουν:

• στοματική μονιλίαση,
• βραχνάδα στην φωνή λόγω μυοπάθειας των μυών του λάρυγγα.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

• Αποφεύγουμε αυστηρά την κατανάλωση αλατιού και ΖΑΧΑΡΗΣ για την αποφυγή της κατακράτησης υγρών,
• Καταναλώνουμε τροφές με ασβέστιο και λαμβάνουμε συμπλήρωμα ασβεστίου εάν είναι απαραίτητο ώστε να προστατέψουμε τα οστά μας,
• Καταναλώνουμε τροφές με κάλιο για να μην έχουμε υποκαλιαιμία,
• Προσέχουμε την διατροφή μας και αποφύγουμε τα επεξεργασμένα και παχυντικά τρόφιμα για να μην αποθηκεύσουμε λίπος,
• Μπορούμε να ξεκινήσουμε άσκηση όσο μας επιτρέπεται,
• Ξεκουραζόμαστε όσο περισσότερο μπορούμε,
• Φροντίζουμε να καταναλώνουμε την δόση της κορτιζόνης μας την ΙΔΙΑ ΩΡΑ της ημέρας καλύτερα πρωινή, καθώς η δράση της μπορεί να προκαλέσει αυπνία και προβλήματα ύπνου.
• ΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΟΣΗ ΣΤΑΔΙΑΚΑ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ ΣΕ ΣΥΝΝΕΝΟΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΜΑΣ

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1.Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τμήμα Ιατρικής, Τομέας Παθολογίας : «ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ», UNIVERSITY STUDIO PRESS, (Θεσσαλονίκη, 1998)

2.Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τμήμα Ιατρικής, Τομέας Νευροεπιστημών, Ι. Λογοθέτης, Ι. Μυλωνάς: «ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ», UNIVERSITY STUDIO PRESS, (Θεσσαλονίκη, 2017).

3.Πατάκας Δημ. «ΕΠΙΤΟΜΗ πνευμονολογία» UNIVERSITY STUDIO PRESS, 2^η έκδοση (Θεσσαλονίκη, 2006)