Η συναισθηματική κόπωση

Γνωρίζετε πώς να αναγνωρίσετε την συναισθηματική κόπωση; Ποια είναι τα συμπτώματα της; Πώς μπορούμε να την ξεπεράσουμε;

Η συναισθηματική κόπωση

Η συναισθηματική κόπωση ή αλλιώς συναισθηματική εξάντληση ή συναισθηματική εξουθένωση είναι μια συγκεκριμένη κλινική οντότητα που έχει συγκεκριμένες αιτίες, παρουσιάζει πλειάδα συμπτωμάτων και επιβάλει σημαντικές διορθώσεις στην ζωή μας. Διαφέρει από την σωματική κόπωση στο ότι προκαλείται από συναισθηματικής φύσεως προβλήματα και δεν επιλύεται αυτόματα με την ξεκούραση. Η συναισθηματική κόπωση μπορεί να είναι αιτία της υπερβολικής σωματικής κόπωσης (του burn out), ως αποτέλεσμα κακής ψυχολογικής προσαρμογής στην προστιθέμενη κούραση της κάθε ημέρας.

Κύριο χαρακτηριστικό της συναισθηματικής κόπωσης είναι η σημαντικού βαθμού κούραση-εξάντληση που χαρακτηριστικά εμφανίζεται ήδη από τις πρωινές ώρες και όσο προχωρά η ημέρα εξασθενεί.Στην σωματική κόπωση συμβαίνει το αντίθετο.

Η συναισθηματική κόπωση: αίτια και συμπτώματα

Η συναισθηματική εξάντληση σχετίζεται άμεσα με συναισθηματικά προβλήματα ή  προβληματισμούς που επισυμβαίνουν στην ζωή μας για λόγους που παρουσιάζουν σημαντικό ψυχολογικό βάρος για εμάς, συναισθηματικά προβλήματα που παραμένουν άλυτα και που μπορεί να μην είναι πρόσφατα αλλά να διαρκούν για αρκετό καιρό, ακόμα και χρόνια. Πολλά από αυτά τα προβλήματα συχνά δεν αποτελούν ίδιας φύσεως και έντασης προβλήματα για τα υπόλοιπα άτομα του περιβάλλοντος μας, είναι καθαρά προσωπικές υποθέσεις που αφορούν στον τρόπο σκέψης και αντίληψης μας και για τον λόγο αυτό είναι δύσκολο να ζητήσουμε και να λάβουμε υποστήριξη από το περιβάλλον μας.

Συχνότερα αίτια

Παρότι τα αίτια της συναισθηματικής εξάντλησης διαφέρουν από άτομο σε άτομο, είναι πιθανό αυτή να συμβεί λόγω:

• Υπερβολικής σωματικής κόπωσης (burn out).
• Σημαντικών αλλαγών στην ρουτίνα της ζωής που προκαλούν απώλεια ελέγχου ή υποκειμενική απώλεια ελέγχου στο μυαλό του ατόμου.
• Ενός αντικειμενικά στενάχωρου γεγονότος ή ανεπίλυτου οικογενειακού προβλήματος.
• Μοναξιάς, πλήξης ή έλλειψης ενδιαφερόντων. 
• Προ-υπάρχουσας κατάθλιψης που υποτροπιάζει ή που δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς.
• Άλυτων συναισθηματικών προβλημάτων του παρελθόντος.
• Καταπιεσμένου θυμού που δεν έχει εκδηλωθεί.
• Σωματικών αντικειμενικών προβλημάτων ή ασθενειών ή ορμονικών αλλαγών που σχετίζονται με σημαντικές περιόδους της ζωής μας.
• Χαρακτηριστικών της προσωπικότητας με ροπή προς την αυτομομφή, την χαμηλή αυτοεκτίμηση και την αυξημένη συναισθηματική ευαλωτότητα.

Τα συμπτώματα

Συχνά συμπτώματα της συναισθηματικής κόπωσης που είναι δυνατόν να βιώνουμε σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωή μας αλλά δεν μπορούμε να τα αποδώσουμε πάντοτε σε αυτήν είναι:

• Τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας των φυσικών δυνάμεων μας-εξάντληση η οποία έχει το χαρακτηριστικό ότι εμφανίζεται στο πρώτο μισό της ημέρας και είναι εντονότερη το πρωί. Όσο η ημέρα προχωρά, η εξάντληση αυτή εξασθενεί.
• Μειωμένη συγκέντρωση στην εργασία.
• Νευρικότητα ή ευερεθιστότητα, κυνικότητα ή απώλεια ενσυναίσθησης για τα θέματα των άλλων.
• Απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνηθισμένες δραστηριότητες που παλαιότερα μας ενδιέφεραν πολύ.
• Αϋπνίες ή υπερβολική τάση για ύπνο και απόσυρση.
• Ενίσχυση συμπεριφορών «ανακούφισης» όπως κάπνισμα, λήψη αλκοόλ, λήψη υπερβολικής τροφής, λήψη αγχολυτικών φαρμάκων.
• Απώλεια όρεξης ή στον αντίποδα υπερβολική όρεξη για τροφή και κυρίως για τρόφιμα που φέρνουν ευχαρίστηση όπως λιπαρά τρόφιμα, επεξεργασμένα τρόφιμα ή τρόφιμα με πολλούς υδατάνθρακες.
• Κοινωνική απόσυρση και ροπή προς την μοναχικότητα.
• Ανάγκη για κλάμα ή για γέλιο χωρίς προφανείς αιτίες.
• Σωματικά συμπτώματα όπως: πόνοι στην μέση και την πλάτη, πονοκέφαλοι ή ημικρανίες, αίσθημα παλμών και ταχυπαλμίες, πόνοι ή σπασμοί στο έντερο, τάση για εμετό, ναυτία ή πονόκοιλος.

Η συναισθηματική κόπωση: τι μπορούμε να κάνουμε;

Μαθαίνουμε σταδιακά να αγαπάμε και να φροντίζουμε περισσότερο τον εαυτό μας, υιοθετώντας συμπεριφορές που μπορούν να μας ανακουφίσουν:

• Εάν η συναισθηματική μας κόπωση οφείλεται στην σωματική κούραση και το burn out, απολαμβάνουμε συνεχόμενο ύπνο τουλάχιστον για 6-8 ώρες και ζητούμε μείωση των ευθυνών ή των ωρών εργασίας για κάποιο χρονικό διάστημα αν είναι αυτό είναι δυνατόν. Κάνουμε συχνότερα διαλείμματα και ανανεώνουμε επαρκώς τον χώρο εργασίας μας με φρέσκο αέρα, ήλιο και καινούρια χαρούμενα μικρο-αντικείμενα.
• Βελτιώνουμε την διατροφή μας και προσπαθούμε να κάνουμε καλύτερες επιλογές τροφίμων, λιγότερο λιπαρών και επεξεργασμένων που μας προκαλούν υπνηλία. Ελαχιστοποιούμε το αλκοόλ.
• Υιοθετούμε ημερολόγιο δραστηριοτήτων και προσπαθούμε να μην το παραβιάζουμε. Βάζουμε σε προτεραιότητα τις εργασίες μας και προσθέτουμε ελεύθερο χρόνο για εμάς.
• Θέτουμε νέους στόχους που θα αποσπάσουν το μυαλό μας από τα προβλήματα: Εάν έχουμε περιττό βάρος, είναι η κατάλληλη ώρα να το χάσουμε ή να ξεκινήσουμε κάποια άσκηση. Η άσκηση, αυξάνει το επίπεδο των ενδορφινών και βελτιώνει την διάθεση μας. Ομοίως, μπορούμε να ξεκινήσουμε κάποιο χόμπι ή να υιοθετήσουμε κάποιο κατοικίδιο.
• Ζητούμε βοήθεια για να εκφραστούμε και να συζητήσουμε αυτό που μας απασχολεί από το περιβάλλον μας, μόνο ένα αυτό είναι υποστηρικτικό. Αν όχι, ζητούμε την βοήθεια ειδικού στον οποίο μπορούμε να εκφραστούμε ελεύθερα για οτιδήποτε μας απασχολεί.
• Αναγνωρίζουμε τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ανακούφισης της συναισθηματικής κόπωσης και τις διορθώνουμε, όπως την εξάρτηση από το κάπνισμα, το αλκοόλ, την συναισθηματική Υπερφαγία και την λήψη αγχολυτικών φαρμάκων.

⊗Εάν δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την συναισθηματική κόπωση μόνοι μας, ζητούμε βοήθεια από τους εξειδικευμένους ψυχολόγους-ψυχοθεραπευτές ή τους ψυχιάτρους άμεσα. 

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές

1. Χολέβα Β., Παρλαπάνη Ε., Μποζίκας Β.: «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ», (University Studio Press, Αθήνα, 2016).
2. Rosanna Casper: «60 αλλαγές ζωής σε 30 ημέρες. Προτάσεις και προκλήσεις για να ζήσετε καλύτερα», (Brain Food, 2018) .
3. MEGHAN E. HILLS: «EMOTIONAL EXHAUSTION: CREATION OF A NEW MEASURE AND EXPLORATION OF THE CONSTRUCT«, Oklahoma State University, 2014.