Οι φυτοστερόλες στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την βασική αιτία θανάτων στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, για πολλές συνεχόμενες δεκαετίες. Οι παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην εμφάνιση των καρδιαγγειακών παθήσεων είναι πολλοί, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς είναι  σημαντικά αναστρέψιμοι: η κακή διατροφή, το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα αυξημένα επίπεδα ολικής και «κακής» χοληστερόλης στο αίμα και η έλλειψη σωματικής, τακτικής άσκησης.

Όσον αφορά στο κομμάτι της διατροφής, τα τελευταία χρόνια έχει πλέον αποδειχθεί πως οι δίαιτες περιορισμένων «κακών-κορεσμένων» λιπαρών από μόνες τους δεν είναι αρκετές για την επίτευξη του στόχου χαμηλής LDL χοληστερόλης, ιδίως για άτομα με ήπια έως μέτρια υπερχοληστερολαιμία που συχνά ΔΕΝ βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή. Για τον λόγο αυτό, είναι χρήσιμη η αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας με ένα συμπληρωματικό-βοηθητικό μέσο στην διατροφή, το οποίο είναι ασφαλές για κατανάλωση από όλους τους πάσχοντες, αλλά και στατιστικά σημαντικά αποτελεσματικό. Αυτό το μέσο είναι οι φυτοστερόλες δηλαδή οι φυτικές στερόλες κι οι στανόλες ή αλλιώς φυτικές στανόλες.

Τι είναι οι φυτοστερόλες;

Οι φυτοστερόλες είναι φυσικά συστατικά των φυτικών ελαίων που με μια γενικότερη ονομασία καλούνται σπορέλαια, καθώς επίσης και των μαργαρινών που παρασκευάζονται βιομηχανικά από τα φυτικά έλαια  των δημητριακών, των ξηρών καρπών και ορισμένων λαχανικών.

Οι πιο κοινές φυτοστερόλες είναι: η σιτοστερόλη, η καμπεστερόλη και η στιγμαστερόλη. Η χημική τους δομή μοιάζει πολύ με αυτή της χοληστερόλης. Ο βασικός ρόλος τους στο κύτταρο είναι η διατήρηση της σωστής λειτουργίας και της κανονικής δομής των κυτταρικών μεμβρανών όλων των κυττάρων του οργανισμού.

Οι φυτοστερόλες: ο μηχανισμός δράσης τους

Ο μηχανισμός δράσης των φυτοστερολών μέσω του οποίου επιτυγχάνει την μείωση της χοληστερόλης του αίματος: είναι η παρεμπόδιση της απορρόφησης της χοληστερόλης από το έντερο, γιατί έχοντας παρόμοια χημική δομή με την χοληστερόλη, καταφέρνουν να ανταγωνιστούν την απορροφησιμότητα της στον οργανισμό. Το αποτέλεσμα είναι η σημαντική μειωμένη απορρόφηση της χοληστερόλης από το έντερο, ενώ η χοληστερόλη αυτή που δεν απορροφάται, αποβάλλεται τελείως από τον οργανισμό. Παρόλα αυτά, οι φυτοστερόλες δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης, της καλής χοληστερόλης, ώστε να καταφέρουν να τα αυξήσουν στατιστικά σημαντικά.

 

Οι φυτοστερόλες παχαίνουν;

Οι φυτοστερόλες δεν περιέχουν μεταβολίσιμη ενέργεια για τον οργανισμό και δεν έχουν θερμιδικό περιεχόμενο. Όμως, εάν οι φυτοστερόλες περιέχονται σε μαργαρίνες και βιομηχανικά παρασκευασμένα προϊόντα που περιέχουν και άλλα θρεπτικά συστατικά όπως βούτυρο, ελαιόλαδο , φυτικά λίπη και έλαια ξηρών καρπών, τότε έχουν θερμίδες που προέρχονται προφανώς από τα συστατικά αυτά. Οι ετικέτες των τροφίμων, ενημερώνουν τον καταναλωτή για το θερμιδικό περιεχόμενο των τροφίμων που περιέχουν φυτοστερόλες.

Ποια πρέπει να είναι η μέση ημερήσια πρόληψη των φυτοστερολών;

Η μέση ημερήσια πρόσληψη των φυτοστερολών στη διατροφή μας, προτείνεται να είναι μεταξύ 200-400 mg/ημέρα με κύριες πηγές τα φυτικά έλαια, τα φυτικά προϊόντα επάλειψης όπως η εμπλουτισμένη Μαργαρίνη, αλλά και τα φρούτα και τα λαχανικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, προτείνει την ένταξη 2 γραμμαρίων φυτοστερολών στο καθημερινό διαιτολόγιο ατόμων με υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης και ατόμων με καρδιαγγειακά νοσήματα σε τακτική βάση, κάτι που οδηγεί σε μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης κατά 10-15% εντός 3 εβδομάδων (με την προϋπόθεση της παρακολούθησης μιας ισορροπημένης διατροφής, χαμηλής σε κορεσμένα «κακά» λιπαρά).

Φυτοστερόλες ή Φυτοστανόλες;

Η βιομηχανική υδρογόνωση των φυτοστερολών έχει ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό των στανολών. Ο μηχανισμός δράσης των ουσιών αυτών, των φυτοστανολών, είναι όμοιος με αυτόν των φυτοστερολών.

Οι στανόλες απορροφώνται σε πολύ μικρό βαθμό από το έντερο του ανθρώπου προς την κυκλοφορία του αίματος και έχουν εξίσου αποτελεσματική δράση στη μείωση των επιπέδων της κακής χοληστερόλης. Στην βιομηχανία σήμερα, υπάρχει αρκετά μεγάλη γκάμα προϊόντων εμπλουτισμένων σε φυτοστερόλες και φυτοστανόλες, εμφανιζόμενα κυρίως σε προϊόντα επάλειψης, μαργαρίνες αλλά και γάλατα εμπορίου.

Όποια προϊόντα και αν επιλέξετε, μην οδηγηθείτε σε υπερβολές και μην θεωρήσετε πανάκεια την κατανάλωση τέτοιων προϊόντων. Θυμηθείτε ότι έχουν βοηθητικό ρόλο στην αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης του αίματος και πως η αντιμετώπιση ενός τόσο  σύνθετου προβλήματος απαιτεί σαφώς μια συνδυαστική-στοχευμένη προσπάθεια διατροφής και άσκησης.

⊗Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αποτελεί πηγή διαφήμισης προϊόντων. Εμπιστευθείτε τον ειδικό διαιτολόγο-διατροφολόγο ο οποίος είναι ο μόνος εκπαιδευμένος να επιμεληθεί της διατροφής σας. Ο ιατρός καρδιολόγος ΔΕΝ εκπαιδεύεται ποτέ στον σχεδιασμό εξειδικευμένων διαιτολογίων. 

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1.Ε. Τζουβάρα – Καραγιάννη : «Σύσταση, χημική ανάλυση και προδιαγραφές βασικών τροφίμων», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, (Ιωάννινα 2000).

2.Αντωνία Τριχοπούλου: «ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΑΓΗΤΩΝ», 3^η έκδοση, εργαστήριο υγιεινής και επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών (επιστημονικές εκδόσεις Παρισιανού, Αθήνα

3.Δ.ΜΠΟΣΚΟΥ : «Χημεία τροφίμων», εκδόσεις Γαρταγάνη, (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004).

4. Αντώνιος Ζαμπέλας : «κλινική διαιτολογία & διατροφή με στοιχεία παθολογίας», Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη, (Θεσσαλονίκη 2007).