Φάρμακα για την παχυσαρκία : αρχές φαρμακοθεραπείας στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας

Τα τελευταία χρόνια αρχίζει να επανεξετάζεται και να προκύπτει προς συζήτηση το θέμα της φαρμακοθεραπείας στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ως βοηθητικής -επικουρικής μεθόδου σε άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις αδυνατίσματος.

Η διαθεσιμότητα νέων στοιχείων  για την μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και ασφάλεια στην χρήση τέτοιων φαρμάκων που είναι ήδη σε κυκλοφορία ή που βρίσκονται σε μελέτες, μπορεί να οδηγήσει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα. Μπορούμε λοιπόν σήμερα να πούμε ότι η χορήγηση φαρμάκων για την παχυσαρκία πρέπει να ακολουθεί  συγκεκριμένες αρχές οι οποίες σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ) είναι οι εξής :

 

• Η φαρμακοθεραπεία μπορεί να αποφασισθεί για άτομα που έχουν (BMI) δείκτη μάζας σώματος (βάρος/ύψος²) Δ.Μ.Σ > 30 ή Δ.Μ.Σ > 25 + με σύνοδες σοβαρές παθολογικές καταστάσεις.

 

• Η φαρμακοθεραπεία θα πρέπει να θεωρείται μέρος μιας μακροχρόνιας στρατηγικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, εξατομικευμένης για κάθε ασθενή.

 

• Τα φάρμακα για την παχυσαρκία είναι κατάλληλα όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με εξατομικευμένη και κατάλληλα σχεδιασμένη δίαιτα και άσκηση και απαιτούν αλλαγή στον τρόπο ζωής και στον τρόπο θρέψης.

 

• Η φαρμακοθεραπεία βοηθά τους ασθενείς να συμμορφώνονται με την δίαιτα, την άσκηση και την αλλαγή της συμπεριφοράς και δεν αποτελεί οριστική θεραπεία.

 

• Τα φάρμακα για την παχυσαρκία δεν θεραπεύουν οριστικά την παχυσαρκία και όταν διακόπτονται, επισυμβαίνει η επαναπρόσληψη του βάρους.

 

• Τα φάρμακα για την παχυσαρκία χρησιμοποιούνται κάτω από αυστηρή ιατρική παρακολούθηση.

 

• Η φαρμακοθεραπεία θα πρέπει να παρατείνεται μόνο αν θεωρηθεί ασφαλής και αποτελεσματική για τον ασθενή.

 

• Τα φάρμακα για την παχυσαρκία δεν συστήνονται για τα παιδιά.

 

Τα είδη των φαρμάκων για την παχυσαρκία:

 

Μπορούν σε γενικές γραμμές να χωριστούν σε 3 μεγάλες κατηγορίες :

• Αυτά που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (στον εγκέφαλο) και επηρεάζουν την όρεξη, την διατροφική συμπεριφορά και άλλους μηχανισμούς κυρίως ορμονικούς.

 

• Αυτά που δρουν περιφερικά και έχουν σαν στόχο το γαστρεντερικό σύστημα και αναστέλλουν την απορρόφηση συστατικών της τροφής από το έντερο (κυρίως του λίπους) ή ενισχύουν την αίσθηση της πληρότητας (φούσκωμα) του στομάχου.

 

• Τα διουρητικά : προκαλούν εκτεταμένη απώλεια υγρών (όχι λίπους) από το σώμα.

 

Τα σημαντικότερα φάρμακα για την παχυσαρκία είναι :

 

• Συνδυασμός εφεδρίνης και καφεΐνης : ο συνδυασμός έχει ανορεξιογόνες ιδιότητες και η ανορεξία αυτή συμβάλει στο 75% του χασίματος του βάρους. Το υπόλοιπο 25% σχετίζεται με την υπερδιέγερση, την θερμογόνο δράση και την αναβολική δραστηριότητα του συνδυασμού. Απαγορεύεται να χρησιμοποιείται για μεγάλο διάστημα γιατί προκαλεί εξάρτηση και επηρεάζει κυρίως τα νεφρά.

 

• Φεντερμίνη : άλλος ένας ανορεξιογόνος παράγοντας. Παρουσιάζει ικανοποιητικά αποτελέσματα σε συνεχή ή διακοπτόμενη χρήση για περίοδο 36 εβδομάδων. Έχει όμως σημαντικές παρενέργειες : αϋπνίες, ευερεθιστότητα, νευρικότητα, ένταση, διάχυτο άγχος.

 

• Τετραυδρολιποστατίνη : είναι αναστολέας της παγκρεατικής λιπάσης και στην ουσία αναστέλλει την απελευθέρωση των λιπαρών οξέων στον γαστρεντερικό σωλήνα με αποτέλεσμα την  μείωση της απορρόφησης του λίπους της τροφής έως και 30%. Προκαλεί δοσοεξαρτώμενη απώλεια βάρους, βελτιώνει την ολική και την  LDL χοληστερόλη, καθώς και την δυσανεξία στην γλυκόζη. Στις παρενέργειες αναφέρονται : Το λίπος της τροφής αποβάλλεται με τα κόπρανα προκαλώντας πόνο στο υπογάστριο, στεατόρροια και διάρροια, λιπαρούς λεκέδες στα ρούχα. Σημαντική είναι και η μειωμένη απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών A,D,E,K, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον οργανισμό.

 

• Σιμπουτραμίνη : νέο φάρμακο που συνδυάζει τις ιδιότητες των σεροτονινεργικών και αδρενεργικών παραγόντων. Δίνει και αυτό δοσοεξαρτώμενη απώλεια βάρους (στην άριστη δόση 10-15 mg ημερησίως το χαμένο βάρος διατηρήθηκε για 12 μήνες). Προκαλεί μείωση της περιφέρειας της μέσης και των ισχίων, βελτιώνει τα λιπίδια του αίματος και τον γλυκαιμικό έλεγχο. Στις παρενέργειες αναφέρονται : ναυτία, ζάλη, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, αϋπνίες, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού.

 

• Διουρητικά : προκαλούν εκτεταμένη απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών (όχι λίπους) από το σώμα και είναι να δυνατόν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες : αφυδάτωση, αρρυθμίες, πτώση πίεσης και λιποθυμίες, αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος. Η χρήση τους έχει πλέον εγκαταλειφθεί.

 

• Δεξ-φενφλουρανίμη και  Φενφλουρανίμη  (fen – phen): έχουν πλέον απαγορευθεί λόγω των σοβαρών παρενεργειών τους.

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Κατσιλάμπρος Ν.Λ., Κ. Τσίγκος : «παχυσαρκία, η πρόληψη και η αντιμετώπιση μιας παγκόσμιας επιδημίας.» Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Γενεύη, (medical arts, εκδόσεις ΒΗΤΑ, 2007).
2. Κατριού Δ., Κρεμενόπουλος Γ., Παντελιάδης Χ. : «Παιδιατρική» (ΔΕΠ , Τομέας Υγείας παιδιού ΑΠΘ , Θεσσαλονίκη 1997).
3. Φαχαντίδου Α., Χασαπίδου Μ. : «Διατροφή για υγεία, άσκηση και αθλητισμό» (university studio press, 2002).
4. Ζαμπέλας Α. : «Κλινική διαιτολογία και διατροφή με στοιχεία παθολογίας» , (Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη , 2007)