Ντροπαλότητα στα παιδιά και δημόσια κατανάλωση τροφής

Τι είναι η ντροπαλότητα στα παιδιά; Ποια είναι η σχέση της με την δημόσια κατανάλωση τροφής; Ποια προβλήματα δημιουργεί και τι μπορούμε να κάνουμε;

Η ντροπαλότητα στα παιδιά είναι μια φυσιολογική συμπεριφορά, εμφανίζεται ειδικότερα σε μικρότερες ηλικίες και συχνά αποτελεί μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξής τους. Ωστόσο, όταν η ντροπαλότητα είναι έντονη και επηρεάζει την κοινωνική, συναισθηματική ή σχολική τους ζωή, μπορεί να χρειαστεί περισσότερη προσοχή και υποστήριξη. Η ντροπαλότητα στα παιδιά δύναται να επηρεάσει σε αρκετά μεγάλο βαθμό την δημόσια κατανάλωση τροφής και σε ορισμένες περιπτώσεις, να επηρεάσει την σχέση του παιδιού με το φαγητό.

Τι είναι η ντροπαλότητα στα παιδιά;

Η ντροπαλότητα είναι η τάση ενός παιδιού να αποσύρεται ή να αποφεύγει τις κοινωνικές καταστάσεις ή περιστάσεις όπως και τις κοινωνικές συναναστροφές γενικότερα, κυρίως λόγω φόβου απόρριψης, αμηχανίας ή αβεβαιότητας σε σχέση με τις δυνατότητες του εαυτού.

Η ντροπαλότητα στα παιδιά συχνά σχετίζεται με:

• Φόβο για τις καινούριες καταστάσεις και το άγνωστο.
• Φόβο για ενδεχόμενη ντροπιαστική συμπεριφορά μπροστά σε τρίτους.
• Δυσκολία στο να ξεκινήσουν ή να συμμετέχουν σε συνομιλίες ή κοινωνικές συναναστροφές.
• Ανησυχία (συχνά έντονη) για το τι σκέφτονται οι άλλοι για αυτά.
• Εγγενή προτίμηση για μοναχικό παιχνίδι ή για μοναχική απασχόληση.

Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες ντροπαλότητας στα παιδιά;

Η ντροπαλότητα στα παιδιά μπορεί να οφείλεται σε:

• Κληρονομικότητα: Παιδιά με ντροπαλούς γονείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν παρόμοια συμπεριφορά.
• Τύπος προσωπικότητας: Ορισμένα παιδιά είναι από την φύση τους πιο ευαίσθητα και πιο εσωστρεφή σε σχέση με άλλα.
• Ανατροφή: Υπερπροστατευτικοί ή αυστηροί γονείς μπορεί να ενισχύουν την αβεβαιότητα του παιδιού σε σχέση με τις προθέσεις των άλλων και άρα να καταστούν λιγότερα κοινωνικά ενεργά.
• Πρώιμες εμπειρίες: Τραυματικές ή δύσκολες κοινωνικές εμπειρίες (όπως η απόρριψη ή η   κοροϊδία στα ίδια ή σε γνωστά παιδιά) μπορεί να οδηγήσουν σε αποφυγή κοινωνικής συναναστροφής.

Πώς σχετίζεται η ντροπαλότητα με το φαγητό;

Τα ντροπαλά παιδιά μπορεί να:

1. Αποφεύγουν να καταναλώνουν τροφή μπροστά σε άλλους (όπως για παράδειγμα σε πάρτι, στο σχολείο, σε οικογενειακές συγκεντρώσεις).
2. Νιώθουν άγχος σε κοινωνικά γεύματα, κάτι που μπορεί να περνά απαρατήρητο ή να εκφράζεται με άλλους τρόπους όπως η άρνηση για την λήψη τροφής, σωματικά συμπτώματα, άρνηση για την παρουσία του παιδιού στην κοινωνική εκδήλωση, ευερεθιστότητα.
3. Τρώνε πολύ λίγο ή καθόλου όταν βρίσκονται με κόσμο.
4. Επιλέγουν μόνο «ασφαλή» φαγητά που δεν θα τους προκαλέσουν καταστάσεις ντροπής όπως να λερωθούν από την τροφή ή να κάνουν πολύ θόρυβο ώστε να μην τραβήξουν την προσοχή των άλλων.
5. Χρησιμοποιούν το φαγητό ως «έλεγχο» όταν δεν νιώθουν άνετα, κρύβοντας τον εαυτό τους πίσω από την χρονοβόρα ενασχόληση με το φαγητό ή παίζοντας πολλή ώρα με το γεύμα ούτως ώστε να αποφεύγουν την κοινωνικοποίηση ή το παιχνίδι με τα άλλα παιδιά.

Ποιοι είναι οι πιθανοί λόγοι της ντροπαλότητας για το φαγητό;

• Κοινωνικό άγχος: Φόβος ότι θα τους κοιτάξουν ή θα τους κρίνουν για κάθε τι που κάνουν. Αισθάνονται ότι είναι το κέντρο της προσοχής όλων και ότι θα υποστούν κριτική για την δημόσια συμπεριφορά τους.
• Αίσθηση απώλειας ελέγχου: Το φαγητό μπορεί να είναι ένας τρόπος να κρατούν τον έλεγχο σε μια άβολη κατάσταση, όπως η κοινωνική συναναστροφή με άλλα παιδιά. Συχνά σκόπιμα δεν τελειώνουν το φαγητό γιατί αυτό τους κρατά απασχολημένους και αποσυρμένους από την κοινωνική συναναστροφή στην οποία ντρέπονται να εμπλακούν.
• Ανασφάλεια για το σώμα τους ή για τον τρόπο που καταναλώνουν τροφή.
• Εμπειρίες κριτικής ή δημόσιας ντροπής στο παρελθόν (δικής τους ή των άλλων).

Πώς να βοηθήσουμε ένα ντροπαλό παιδί;

1. Αποδοχή και υπομονή
   Μην πιέζετε το παιδί να “ανοιχτεί” ή να αλλάξει την συμπεριφορά του γρήγορα. Δώστε του χώρο και χρόνο.
2. Μικρά βήματα
   Βοηθήστε το να αντιμετωπίσει κοινωνικές καταστάσεις με μικρά, ασφαλή για αυτό βήματα (για παράδειγμα: να πει αρχικά ένα “γεια”, να ζητήσει από μόνο του κάτι).
3. Διδασκαλία κοινωνικών δεξιοτήτων
   Παίξτε ρόλους στο ασφαλές περιβάλλον του σπιτιού (για παράδειγμα: “τι λέμε όταν γνωρίζουμε ένα νέο παιδί;”).
4. Ενίσχυση αυτοπεποίθησης
   Δώστε έπαινο για τις προσπάθειες του παιδιού, όχι μόνο για τα αποτελέσματα.
5. Αποφυγή χαρακτηρισμών.
   Μην αποκαλείτε το παιδί “ντροπαλό” μπροστά σε άλλους, γιατί αυτό ενισχύει την ταυτότητα του ως “το παιδί που δεν μπορεί”.
6. Δημιουργία ευκαιριών για κοινωνικοποίηση
   Προσκαλέστε ένα παιδί για παιχνίδι στο σπίτι που είναι ασφαλές περιβάλλον.
7. Να είστε πρότυπο για το ντροπαλό παιδία σας
   Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς τους. Να είστε ανοιχτοί στις συναναστροφές αλλά με φυσικό τρόπο.

Πότε χρειάζεται να επισκεφθούμε έναν ειδικό;

Χρειάζεται να επισκεφθούμε έναν ειδικό εάν ντροπαλότητα:

• Εμποδίζει το παιδί να κάνει φίλους.
• Του προκαλεί άγχος, λύπη ή θυμό.
• Επηρεάζει τις σχολικές επιδόσεις ή την συμμετοχή στα κοινωνικά δρόμενα.
• Συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα (πόνο στο στομάχι, τρέμουλο, κλάμα).
• Τρώει ελάχιστα ή επιλεκτικά σε σημείο που να επηρεάζεται η ανάπτυξή του.
• Δείχνει έντονο άγχος ή πανικό σε κοινωνικά γεύματα.
• Αρχίζει να χάνει βάρος ή να παρουσιάζει διατροφικές διαταραχές. 

️ Τι μπορούμε να κάνουμε:

1. Δημιουργούμε ένα ασφαλές περιβάλλον:

• Δεν πιέζουμε το παιδί να φάει μπροστά σε άλλους.
• Προσπαθούμε τα οικογενειακά γεύματα να γίνονται ήρεμα και χωρίς ένταση.

2. Αποφεύγουμε την πίεση:

• Δεν “παρακαλάμε” το παιδί να φάει ή να δοκιμάσει κάτι, όταν αυτό του φαίνεται άβολο.
• Η πίεση εντείνει το άγχος και κάνει την ντροπαλότητα χειρότερη.

3. Χτίζουμε την αυτοπεποίθηση του ντροπαλού παιδιού με μικρά βήματα: 

• Ξεκινάμε με φαγητό στο σπίτι με έναν φίλο.
• Έπειτα, φαγητό έξω με την οικογένεια.
• Τέλος, μικρές κοινωνικές εκδηλώσεις με φαγητό.

4. Ενισχύουμε την ρουτίνα του παιδιού και την προβλεψιμότητα, ώστε να γνωρίζει τι να περιμένει:

• Συζητάμε με το παιδί από πριν πού θα φάτε, τι περίπου θα φάμε και ποιοι θα είναι εκεί.
• Αυτό μειώνει το άγχος του “αγνώστου”.

5. Γινόμαστε θετικά πρότυπα για τα παιδιά μας:

• Δείχνουμε πως απολαμβάνουμε το φαγητό μας, με φυσικότητα.
• Μιλάμε θετικά για το φαγητό χωρίς να κάνουμε το παιδί “κέντρο” της προσοχής.

⊗Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Συμβουλευθείτε τον ειδικό παιδοψυχίατρο ή/και τον παιδοψυχολόγο εάν χρειάζεται να λάβετε εμπεριστατωμένη γνώση και εξειδικευμένη εκτίμηση της κατάστασης του παιδιού σας.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Βιβλιογραφία:

• Rubin, K. H., Coplan, R. J., & Bowker, J. C. (2009).
  Social withdrawal in childhood. Annual Review of Psychology
• Coplan, R. J., & Armer, M. (2007).
  A “multitude” of solitude: A closer look at social withdrawal and nonsocial play in early childhood. Child Development Perspectives,
• Beidel, D. C., & Turner, S. M. (2007).
  Shy children, phobic adults: Nature and treatment of social phobia.
  American Psychological Association.
• Muris, P., & Ollendick, T. H. (2005).
  The role of temperament in the etiology of child psychopathology.
  Clinical Child and Family Psychology Review,
• Nicholls, D., & Viner, R. (2005).
  Eating disorders and social anxiety in children and adolescents.
  Archives of Disease in Childhood,
• Micali, N., Solmi, F., Horton, N. J., et al. (2015).
  Adolescent eating disorder behaviours and cognitions: Gender-specific effects of child, maternal and family risk factors. British Journal of Psychiatry,
• Haycraft, E., & Blissett, J. (2010).
  Maternal and paternal controlling feeding practices: Reliability and relationships with BMI.
  Obesity.