Αυτογνωσία: το παράθυρο Johari

«Αυτογνωσία» σημαίνει γνωριμία και -πολύ περισσότερο- επίγνωση των αντιδράσεων του εαυτού μας. Είναι η γνώση και η επίγνωση αυτής της γνώσης που έχει το άτομο για τη συμπεριφορά του, τις στάσεις ή τις αξίες του, τις πεποιθήσεις, τις προκαταλήψεις και φυσικά για τα συναισθήματά του. Η διεύρυνση της αυτογνωσίας μας βοηθά να αντιληφθούμε όχι μόνο το πώς αντιδρούμε αλλά και γιατί αντιδρούμε όπως αντιδρούμε και τι αισθανόμαστε όταν αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον και τον εαυτό μας.

Αυτογνωσία

Όπως μπορούμε να αντιληφθούμε, δεν βρίσκονται όλοι οι άνθρωποι στο ίδιο επίπεδο αυτογνωσίας. Άλλοι γνωρίζουν τον εαυτό τους περισσότερο και άλλοι λιγότερο από τους άλλους. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη της αυτογνωσίας παίζει τόσο η ευκαιρία που υπάρχει στο περιβάλλον του καθενός για επικοινωνία με άλλους ανθρώπους του περιβάλλοντος, η διάρκεια, η ποικιλία και η ποιότητα όπως και η ουσιαστικότητα αυτής της διάδρασης-επικοινωνίας. Αυτή η επικοινωνία με το περιβάλλον, παίζει στην ουσιαστικό ρόλο επικυρώνοντας ή καταρρίπτοντας τη γνώση που πιστεύει κανείς ότι έχει για τον εαυτό του. Για να αποκτήσει κάποιος αυτογνωσία, πρέπει να έχει και την δυνατότητα να μελετά την εμπειρία του πώς αντιδρούν οι άλλοι μαζί του. Μπορεί να πιστεύει μερικά πράγματα για τον εαυτό του, τα οποία όμως θα επιβεβαιωθούν ή θα απορριφθούν από τις αντιδράσεις των άλλων απέναντί του.

Αυτογνωσία: το παράθυρο Johari

Το παράθυρο Johari είναι ένα εργαλείο που επινόησαν οι Τζόζεφ Λούφτ (Joseph Luft, το πρώτο κομμάτι «Jo») και ο Χάρυ Ίνγκαμ (Harry Ingham,το δεύτερο κομμάτι της λέξης, «hari»). Χρησιμοποιείται για να διευκολύνει τους ανθρώπους να καταλάβουν τις ικανότητές τους στην διαπροσωπική επικοινωνία και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, βελτιώνοντας στην ουσία την αυτογνωσία τους.

Το μοντέλο του παράθυρου Johari, είναι επίσης γνωστό και ως «Μοντέλο Αποκάλυψης/Ανατροφοδότησης της Αυτογνωσίας» και ως ένα «Εργαλείο Επεξεργασίας Πληροφοριών», για την ενίσχυση της βελτίωσης της επικοινωνίας και της κατανόησης του εαυτού. Χρησιμοποιείται για την αύξηση της αυτογνωσίας, καθώς και για την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ του εαυτού και του περιβάλλοντος, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την σημασία των διαφόρων σημαντικότατων δεξιοτήτων, όπως η ενσυναίσθηση, η συνεργασία και η διαπροσωπική ανάπτυξη.

Το παράθυρο Johari, αποτελείται από 4 τεταρτημόρια, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, τα οποία είναι φτιαγμένα με βάση την οριζόντια κλίμακα «γνωστό ή άγνωστο σε εμάς» και την κάθετη κλίμακα «γνωστό ή άγνωστο στους άλλους».

• Στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο είναι η «ανοικτή περιοχή», η οποία περιέχει χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας τα οποία τα γνωρίζουμε και εμείς και οι άλλοι.Αυτό το τεταρτημόριο είναι επίσης γνωστό ως ανοιχτός εαυτός, ελεύθερος εαυτός, ελεύθερη περιοχή. Αυτές οι πληροφορίες μπορεί να είναι στάσεις, γεγονότα, δεξιότητες ή οτιδήποτε άλλο που στην ουσία αποτελεί δημόσια γνώση και δεν αποκρύπτεται.
• Στο πάνω δεξιά τεταρτημόριο είναι η «τυφλή περιοχή», με χαρακτηριστικά του εαυτού μας που βλέπουν οι άλλοι, αλλά δεν μπορούμε να δούμε εμείς. Η περιοχή αυτή μπορεί να γίνει «μικρότερη», αν κάποιος μας μιλήσει με ειλικρίνεια για ό,τι βλέπει σε εμάς ώστε να καταφέρουμε να το αντιληφθούμε και εμείς και αφορά σε θετικές ή αρνητικές αντιλήψεις των άλλων όπως κρυμμένα δυνατά σημεία ή αδυναμίες του εαυτού μας.
• Κάτω αριστερά είναι η «κρυμμένη περιοχή» η οποία αφορά στοιχεία της προσωπικότητας μας και της διαπροσωπικής επικοινωνίας μας, τα οποία γνωρίζουμε εμείς, αλλά δε γίνονται φανερά στους άλλους. Πρόκειται για ιδιωτικές πληροφορίες, συναισθήματα, όνειρα, ελπίδες, επιθυμίες και ένστικτα, τα οποία μπορεί να αποκρύπτονται από τους άλλους, κυρίως λόγω φόβου, ντροπής ή ενοχών. Η περιοχή αυτή θα γίνει μικρότερη, αν «εξομολογηθούμε» στους άλλους τα χαρακτηριστικά αυτά, ώστε να γίνει μια αποκάλυψη του εαυτού μας.
• Κάτω δεξιά είναι η «άγνωστη περιοχή», με χαρακτηριστικά του εαυτού μας που δεν τα γνωρίζουμε ούτε εμείς ούτε οι άλλοι. Αυτή η περιοχή θα μπορούσε να είναι γεμάτη με αναξιοποίητα ταλέντα ή δεξιότητες, παιδικές αναμνήσεις ή τραύματα και άλλες άγνωστες συμπεριφορές και πληροφορίες για το άτομο και τον εαυτό του, με τα οποία δεν ήρθε στην ουσία ποτέ σε επαφή ούτε είχε κίνητρο ή ευκαιρία να τα συνειδητοποιήσει.

Σκοπός του εργαλείου αυτού είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να επεκτείνουν όσο γίνεται την «ανοικτή περιοχή», μικραίνοντας την τυφλή και την κρυμμένη περιοχή του εαυτού τους, επιτρέποντας την όσο το δυνατό καλύτερη και αποτελεσματικότερη την επικοινωνία τους με τους άλλους ανθρώπους. Η συμπλήρωση των παραθύρων με χαρακτηριστικά του εαυτού όπως τα αντιλαμβάνεται το ίδιο το άτομο και το επιλεγμένο περιβάλλον του, μπορεί να το βοηθήσει να αυξήσει ουσιαστικά στην αύξηση της αυτογνωσίας του.

Αυτογνωσία και αδυνάτισμα

Ο τρόπος σύμφωνα με τον οποίο προσεγγίζουμε την προσπάθεια αδυνατίσματος εμπεριέχει συχνά σκέψεις ή γνώμες που αντανακλούν οι άλλοι σε εμάς, φόβους ή προσδοκίες που κρύβονται επιμελώς, δεξιότητες ή δυναμική που δεν είναι καθόλου γνωστές από το άτομο που προσπαθεί να χειριστεί το βάρος του. Η ανάπτυξη της δεξιότητας της αυτογνωσίας, βοηθά το άτομο να επιτύχει υψηλότερα επίπεδα συνειδητότητας σχετικά με τον τρόπο ή τον λόγο που διατρέφεται ή ακόμη και να απενοχοποιήσει τόσο την εικόνα του σώματος όσο και την όποια άστοχη προσπάθεια χειρισμού του βάρους. Η αυτοαποκάλυψη και η αποκάλυψη στοιχείων του εαυτού στον ίδιο τον εαυτό η στους άλλους, βοηθούν στην διεύρυνση της ανοιχτής περιοχής της συνειδητότητας μας.

⊗Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Υιοθετήστε έναν ολοκληρωμένο τρόπο διαχείρισης του τρόπου διατροφής και του βάρους σας, δίνοντας έμφαση όχι μόνο στην τροφή αλλά και στην ψυχική σας ολοκλήρωση. Ζητήστε βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας εάν κρίνετε ότι αυτό είναι απαραίτητο για την επιτυχία σας.

Θέλετε να ξεκινήσετε το δικό σας πρόγραμμα διατροφής; Κάντε κλικ ΕΔΩ 

Πηγές:

1.  Χολέβα Β., Παρλαπάνη Ε., Μποζίκας Β.: «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ», (University Studio Press, Αθήνα, 2016).
2. Μαίρη Γκούβα: «Αυτογνωσία και διαπροσωπικές σχέσεις», Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
3. Burnard, P. (1985). Learning human skills: a guide for nurses. Heinemann Nursing.
4. Luft, J. (1969). Of human interaction. Palo Alto, CA: National Press Books.
5. Rogers, C. R. (1967). Person to person: The problem of being human: A new trend in psychology. Real people press.